Voorste kruisband reconstructie

Donorpeestechniek / Revisie techniek

Orthopedie

Uw orthopedisch chirurg heeft u geadviseerd om een voorste kruisband­reconstructie van uw knie te ondergaan en daarmee de stabiliteit van de knie te verbeteren en potentieel slijtage van uw knie uit te stellen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een donorpees. In deze folder vindt u informatie over de functie van de voorste kruisband en de mogelijkheden van behandeling bij beschadiging ervan. U krijgt informatie over de voorbereiding op de operatie, de operatie zelf en de nabehandeling.

Anatomie van het kniegewricht

Het kniegewricht bestaat uit 2 botdelen, het scheenbeen en het dijbeen. De uiteinden daarvan zijn bedekt met een laagje kraakbeen, zodat de knie soepel beweegt. Aan de binnen- en de buitenkant van de knie zit een meniscus. De meniscus verdeelt onder andere de druk in de knie en geeft ook stabiliteit. De voorste kruisband ligt midden en vooraan in het knie­gewricht en voorkomt dat het onderbeen tijdens het lopen en bij draaibewegingen naar voren schiet. Samen met de menisci zorgen de kruisbanden voor de stabiliteit van de knie.

Figuur 1.
Vooraanzicht rechterknie

Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de voorste kruisband eigenlijk uit 2 strengen bestaat. Iedere bundel apart zorgt voor een andere stabilisatie van de knie. Het kan dus zo zijn dat je een gedeeltelijke scheur hebt van je kruisband. In deze situatie kan de knie in de ene richting stabiel zijn, maar in de andere niet. Soms is bij een gedeeltelijke scheur dan ook een stabiliserende ingreep nodig.

Beschadiging van de kruisband

De voorste kruisband kan scheuren bij sporten of bij een ongeluk. Dit wordt vaak ervaren als een 'knap', waarbij men door de knie kan gaan. De diag­nose wordt gesteld door de aard van de klachten, het lichamelijk onderzoek, röntgenfoto's en/of een MRI en eventueel een kijkoperatie van de knie. De klachten van een gescheurde kruisband - door de knie zakken of een instabiel gevoel - worden meestal eerst behandeld met fysiotherapie. Bij blijvende instabiliteitsklachten kan een operatie meer stabiliteit geven. Het kan ook zo zijn dat er al eerder een kruisbandherstel is gedaan en dat deze niet goed functioneert en dat deze 'opnieuw' gedaan moet worden. Dit wordt een revisie genoemd.

Reconstructie van de voorste kruisband

Wanneer het behandelen van de knie met fysiotherapie onvoldoende resultaat geeft of de knie direct na het ongeluk al zéér instabiel is, kan de arts voorstellen een kruisbandreconstructie te doen. De ervaring leert dat als je doet aan contactsport zoals voetbal, je meestal niet zonder voorste kruisband verder kunt sporten.

Figuur 2.

Voor het vervangen van de voorste kruisband met een donorpees wordt geen eigen peesweefsel gebruikt. Bij deze specifieke techniek gebruikt uw orthopeed een donorpees.

Eigen peesweefsel is het beste, maar soms moet gebruik gemaakt worden van een donorpees. Dit is mogelijk in 2 situaties; de kwaliteit van het weefsel van uw eigen pees is niet goed genoeg of kan tijdens de operatie niet stevig genoeg gefixeerd worden. Een andere mogelijkheid is dat meteen besloten wordt om deze donorpees te gebruiken om de stabiliserende pezen rondom de knie te sparen. Indien bij u al eerder een kruisband operatie is gedaan is er simpelweg geen pees meer om te gebruiken.

Heeft u al een kruisbandoperatie ondergaan, dan word meestal gekozen voor een donorpees omdat uw hamstrings of knieschijfpees al gebruikt zijn bij de vorige operatie. Om de pezen van uw andere been te gebruiken, zou teveel schade geven aan het 'niet' geopereerde been. Dit staat uw revalidatie dan teveel in de weg.

De hamstringpezen van de knie zijn actieve stabilisatoren. Ze stabiliseren de knie bij het aanspannen van de knie. Bij u is gekozen om deze stabiliserende pezen intact te laten en wordt gebruik gemaakt van de donorpees. Dit is peesweefsel uit de donorbank. Deze pezen zijn volledig nagekeken en goed bevonden door een gespecialiseerd bedrijf. Mocht u hier vragen over hebben, laat het ons dan weten.

De ingreep in het gewricht wordt gecontroleerd met een kijkoperatie (arthroscopie). De nieuwe kruisband wordt op de oorspronkelijke plaats van de voorste kruisband gezet. Enerzijds wordt de nieuwe pees in een tunnel van het bovenbeen getrokken en gefixeerd, anderzijds ook in een tunnel van het onderbeen. Na de operatie is er een litteken aan de voorzijde van de knie en enkele kleine littekens rond de knie.

Een voorste kruisbandreconstructie is geen kleinigheid. Het is een operatie die zeker in de eerste 9 maanden veel van u zal vragen in de zin van fysiotherapie en zelf trainen. Bij de donorpeestechniek is de revalidatie vertraagd, omdat het 'niet eigen peesweefsel' eerst moet worden omgezet in levend peesweefsel. Hierdoor is het revalidatieschema vertraagd met gemiddeld 3 maanden. Voor een goed resultaat is het nauwkeurig volgen van het revalidatieprogramma belangrijk. Reken bij de donorpeestechniek op een herstel van 12 maanden. Het onderstaande schema is een algemeen schema. Dit kan per persoon verschillen en herstel kan soms sneller, soms ook trager verlopen. Uw fysiotherapeut helpt u hierbij.

Uw fysiotherapeut is degene die in kan schatten wanneer het verstandig is om uw specifieke sport weer op te pakken. Dit is voor iedereen anders. Contactsporten zoals voetbal, handbal, volleybal en hockey, mogen bij deze specifieke donorpees­techniek de eerst 12 maanden niet. Eenzijdige trainingen van deze sporten kunnen meestal starten vanaf 9 maanden.

Voor de operatie

Bij uw laatste poliklkiniekbezoek heeft u een verwijzing gekregen voor een steunkous. Deze draagt u de eerste 2 weken na de operatie. Dit is om zwelling van het been te verminderen. U kunt de kous halen bij een orthopedisch instrumentmaker, bijvoorbeeld Heckert & van Lierop, telefoon: 088 - 22 00 888. Hiervoor moet u eerst een afspraak maken.

Neem deze kous mee als u naar het ziekenhuis komt voor uw operatie. Deze worden speciaal aangemeten en zijn meestal op voorraad.

Welke verdoving wordt toegepast?

De operatie vindt plaats onder algehele narcose of plaatselijke verdoving. Tijdens een telefonische afspraak bij de poli preoperatieve screening wordt met u besproken of de operatie onder plaatselijke (ruggenprik) of algehele verdoving (narcose) kan plaatsvinden. U kunt ook uw eigen voorkeur aangeven. Als u kiest voor een ruggenprik, dan kunt u tijdens de ingreep de operatie volgen.

Opname en weer naar huis

U wordt op de dag van de operatie in het ziekenhuis opgenomen. De operatie duurt 1 - 1,5 uur. Meestal kunt u dezelfde dag nog naar huis. Maar het kan zijn dat u 1 – 2 dagen moet blijven.

Na de operatie krijgt u van de fysiotherapeut instructies over lopen met krukken en het buigen van de knie. De arts of de fysiotherapeut geeft akkoord voor ontslag. 

Voordat u naar huis gaat wordt een controlefoto gemaakt. Dit is om de situatie direct na de operatie vast te leggen. Deze foto wordt vergeleken met de foto die gemaakt wordt na 6 - 8 weken.

Verdere revalidatie kan thuis plaats vinden onder begeleiding van een fysiotherapeut. Als u ervoor kiest om bij uw eigen fysiotherapeut te revalideren geeft de fysiotherapeut van SJG Weert instructies mee voor uw eigen fysiotherapeut. 

Pijnstilling en trombose preventie
Als u naar huis gaat krijgt u een recept voor pijnstillers mee. Het is belangrijk dat u deze pijnstillers inneemt omdat ze ook de zwelling tegen gaan.

• Movicox en Pantazol: dit is een pijnstiller en een maagbeschermer die u 2 weken lang allebei 1 x per dag moet innemen. U mag deze medicijnen combineren met Paracetamol, 4 x per dag 2 tabletten van 500 mgr.

• Tramadol 50 mgr.: dit is een sterke pijnstiller waardoor u 's nachts beter slaapt. Neem deze dus een half uur voor het slapen in. Neem deze pijnstiller liever niet overdag omdat u er wat slaperig van kunt worden. Dit medicijn mag, maar hoeft niet.

Na de operatie gebruikt u 1 week bloedverdunnende spuitjes (Fraxiparine) om de kans op een trombosebeen te verminderen. Het spuiten wordt u aangeleerd door de verpleegkundige. 

Bent u allergisch voor een van deze medicijnen, meldt dit dan tijdens het opnamegesprek op de afdeling.

Revalidatie

De eerste weken staan in het teken van pijn- en zwellingvermindering. Hiervoor wordt u behandeld door de fysiotherapeut. Het is de bedoeling dat u na 6 - 8 weken weer kunt lopen zonder krukken, kunt fietsen en autorijden.

Na de operatie duurt het ongeveer 8 - 12 weken voordat een eigen lichaamsbekende pees is vastgegroeid in het bot. Bij de donorpees is dit proces vertraagd. Hierdoor is de totale revalidatie gemiddeld 2 - 3 maanden langer.

Daarnaast wordt de getransplanteerde pees omgezet in levend peesweefsel wat uiteindelijk een blijvende stevigheid geeft. Dit proces duurt bij de donorpees minimaal 9 maanden (daarom mag u de eerste 9 maanden geen contactsporten uitoefenen). Een vast revalidatieschema is nodig om te voorkomen dat de pees te vroeg wordt overbelast en eventueel weer scheurt of met speling vast groeit.

De totale behandelingsduur is voor de donorpees techniek 9 - 12 maanden, waarbij zeker de eerste 3 maanden goed geoefend moet worden.

Na de operatie en revalidatie zal de knie steviger aanvoelen en is het doorzakken met draaibewegingen bij circa 90% van de patiënten geheel verdwenen. De nieuwe kruisband is vaak net iets minder stabiel dan de oorspronkelijke. Dit doet niets af aan zijn functie, de knie zal voor u stabiel aanvoelen.

Een nieuw letsel is wel degelijk mogelijk en u moet zelf uiteindelijk beslissen of u het risico van een nieuwe beschadiging neemt. De kans op een nieuw letsel is over het algemeen groter bij contactsporten zoals voetbal, hockey, skiën, handbal en volleybal.

Sport advies voor de toekomst

Na 6 - 9 maanden kunt u een brace dragen gedurende het eerst jaar nadat de revalidatie afgerond is. Dit is dus een sport-brace en zal hoogst waarschijnlijk niet worden vergoed door uw zorgverzekeraar. Deze hoeft dus ook niet gedragen te worden gedurende de dag. 

Complicaties

• Soms ontstaat een doof gevoel aan de binnen- of buitenzijde van de knie. Dit kan nog langere tijd opspelen.
• Gevoelig litteken bij knielen.
• Soms pijn in de knieschijfpees tijdens de revalidatiefase door relatieve overbelasting. Dit is met aangepaste fysiotherapie en belastingvermindering meestal goed te verhelpen.
• Soms wordt de knie stijf en kan niet goed gebogen of gestrekt worden. In zeldzame gevallen moet met een kijkoperatie littekenweefsel worden verwijderd. 
• Algemene complicaties kunnen ontstaan, zoals wondinfectie en trombose, maar de kans hierop is erg klein.

Een dikke blauwe knie is de eerste weken heel normaal. Goed koelen met een ijspack; 4 - 6 x per dag gedurende 10 minuten. Zorg altijd dat er een handdoek tussen de huid en de ijspack ligt. 

Weer aan het werk

Als u een betaalde baan heeft bespreekt u met uw bedrijfsarts wanneer u weer aan het werk kunt. Uw orthopeed kan en mag hierover geen uitspraken doen.

Poliklinische controles

• De dag na de operatie: controle bij de verpleegkundige om drukverband te verwijderen en elastische kous aan te trekken.
• Na 10 - 14 dagen: zwellingcontrole op de polikliniek en hechtingen verwijderen.
• U krijgt, als u wilt, een recept voor litteken pleisters.
• Na 6 - 8 weken: röntgencontrole en controle op stabiliteit. 

Als deze laatste controle goed is, hoeft u niet meer terug te komen op de polikliniek. Uw fysiotherapeut controleert of het revalidatieproces goed verloopt. Is dit niet zo, dan kan hij/zij of uzelf contact opnemen met de poli voor een eventuele extra afspraak.