Correctie stand van de knie

X - stand

Orthopedie

U heeft milde tot matige slijtage van de buitenkant van uw knie samen met een 'x stand' van de knie(ën). U heeft met uw specialist besloten om een operatieve standscorrectie van het been te krijgen (de zogenaamde variserende femurosteotomie). Hierdoor wordt een prothese plaatsing waarschijnlijk voor de langere termijn uitgesteld.

Deze folder kan u helpen zich goed op deze operatie voor te bereiden. Het is een grote ingreep.

De bouw van het kniegewricht

Tekening linker knie

De knie vormt een scharnier tussen het bovenbeen en het scheenbeen. De knieschijf beweegt voorlangs het bovenbeen. Het bovenbeen, scheenbeen en de knieschijf zijn bekleed met een laagje kraakbeen. Aan de binnenzijde en aan de buitenzijde zit een meniscus. Ze dienen als schokbrekers en als opvulstukken tussen het bovenbeen en het scheenbeen. De kniebanden zorgen dat het kniescharnier bij het gebruik niet rammelt of schuift. Ze zorgen dus voor stabiliteit.

Oorzaak

Gewrichtsslijtage is een natuurlijk proces. Bij het ouder worden vermindert de kwaliteit van het kraakbeen en slijt dan sneller af. Ook overgewicht is een belangrijke boosdoener. Kraakbeen kan vroegtijdig worden aangetast door bijvoorbeeld reuma of een ongeval. Wanneer in het verleden de meniscus is verwijderd, is de kans op slijtage groter. Slijtage kan ook ontstaan als u een 'o-been' of 'x-been' heeft. Hierdoor komt aan een kant van de knie meer druk tijdens het lopen/bewegen en vindt er versnelde slijtage plaats.

Klachten

Veel voorkomend zijn:

• Pijn bij opstaan uit een stoel, (trap)lopen en lang staan.
• Vochtophoping en stijfheid in de knie na belasting.
• Bewegingsbeperking.
• Pijn bij sporten.
• Verdere vervorming van de knie (o- of x-been) met zwikken en instabiliteit.
• Uitstralende pijn in het been.

Onderzoek en diagnose

Aan de hand van de klachten wordt de diagnose vaak al vermoed. Voor een juiste diagnose zijn alleen lichamelijk onderzoek en röntgenfoto's voldoende. Voor de slijtage van de knie aan de buitenkant of aan de binnen kant, word ook altijd een beenas opname (röntgenfoto) gemaakt. Hiermee wordt de stand van de benen bepaald en kan de arts de mate van standsafwijking bepalen. Soms is een kijkoperatie nodig om de ernst van de slijtage vast te stellen.

Behandelingsmogelijkheden

Gewrichtsslijtage geeft lang niet altijd pijn. Alleen bij klachten is een behandeling nodig. Soms is een been zo krom dat een operatie nodig is om verdere slijtage in de toekomst te verminderen. De slijtage die er is kan niet meer ongedaan worden gemaakt. Soms helpt een 'brace' (steunband). Pijnstillers, injectie en fysiotherapie helpen vaak maar matig en tijdelijk. Met deze middelen doe je niets aan de afwijkende stand die de slijtage veroorzaakt.

Doordat de slijtage erger wordt zal de knie steeds krommer gaan staan. De klachten worden steeds erger. Soms is de knie zo ver versleten dat een standscorrectie geen zin meer heeft. Het enige wat dan helpt is een prothese plaatsen in de knie. Bij hele jonge mensen proberen we dit te voorkomen of uit te stellen.

Verdere uitleg over de stand van het been

Normaal ligt de heupkop precies boven het midden van de knie en de enkel. De knie wordt dan aan beide kanten evenveel belast. Bij een o- of x-been wordt de binnen- of buitenkant meer belast en slijt deze kant eerder. Een o-been wordt ook wel een varusknie genoemd en een x-been ook wel een valgus knie. Vooral bij jongere mensen kan een operatie, om de stand van het been te corrigeren, zinvol zijn. Het inbrengen van een kunstknie kan hierdoor uitgesteld of misschien zelfs vermeden worden.

Voorbereiding

Haal vóór uw ziekenhuisopname elleboogkrukken en zorg voor een goede fysiotherapeut. In SJG Weert zijn de fysiotherapeuten bekend met deze specifieke ingreep. Niet alle externe fysiotherapeuten weten precies wat deze operatie inhoudt. Dit is wel van belang voor uw herstel. Heeft u een externe fysiotherapeut, vraag dan of hij/zij bekend is met de ingreep. Krukken kunt u o.a. lenen bij de thuiszorgwinkels (neem een legitimatiebewijs mee). Het is belangrijk dat u de krukken bij opname in het ziekenhuis meebrengt en dat u voor de operatie al geoefend heeft met het lopen met krukken. Het 50% belasten met 2 krukken vergt wat oefening. Dit scheelt veel tijd na de operatie.

Zorg dat u goed uitgerust bent voor de operatie. De weken erna zullen veel energie van u vergen.

De operatie

De operatie kan gebeuren onder algehele narcose of onder plaatselijke verdoving. Bij plaatselijke verdoving, de zogenaamde 'ruggenprik', worden alleen beide benen verdoofd. Een ruggenprik heeft de voorkeur. Op de poli preoperatieve screening bespreekt men met u welke verdoving voor u het beste is.

Vaak krijgt u net voor de operatie een prik in de lies om een van de 2 grote zenuwen naar de knie te verdoven. (Nervus Femoralis Block). Deze prik zorgt ervoor dat u minder pijn voelt en daardoor minder pijnstillers nodig heeft in de eerste 24 - 48 uur na de operatie. De prik is gewoonlijk na 48 uur uitgewerkt.

Via een 10 cm lange snede aan de voorzijde van de knie, net boven de knieschijf wordt het bovenbeensbot doorgezaagd. De operatie wordt gecontroleerd uitgevoerd met röntgenfoto's tijdens de operatie. De arts ziet precies welke correctie hij maakt tijdens de operatie. Er wordt dan aan de binnenzijde van het bot een wig weggehaald. Hierna wordt het been in de juiste stand van x-stand naar rechte stand (of zelfs milde -stand) gezet. In de gecorrigeerde stand worden de botstukken aan elkaar vastgezet met een metalen plaatje en schroeven. In de wondrand wordt tijdelijk een slangetje achter gelaten om bloedresten weg te zuigen. Direct na de operatie wordt een stevig verband om de knie aangebracht. De ingreep duur ongeveer 1 uur.

Röntgenfoto van het rechter bovenbeen 1 dag na de operatie
Wig uit het bovenbeen en met plaatje en schroeven op de plaats vast gezet. De dicht geklapte zaagsnede is nog te zien.

Schematische weergave van het plaatje aan de binnenzijde van het bovenbeen.

Na de operatie

De eerste dag na de operatie oefent u om de knie te buigen en begint u met staan en lopen met krukken. De eerste 6 weken mag u maar 50% op het been staan. 1 - 3 dagen na de operatie gaat u, als alles goed is, naar huis. Voor u naar huis gaat wordt nog een controle foto gemaakt.

Medicijnen die u meekrijgt na de operatie

Antitrombose middelen
Fraxiparine spuitjes vermindert de kans op trombose. U spuit dit zelf 1 x per dag gedurende 6 weken. U leert dit tijdens uw opname. Ondanks deze medicatie kan trombose echter nog steeds optreden. Vooral bij mensen die al eens een trombose been of longembolie hebben gehad. Als dit zo is vertel dit aan uw behandelend arts of tijdens de opname.

Pijnstillers
Buiten paracetamol krijgt u ook nog een sterke pijnstiller mee. Dit is Movicox. Deze neemt u 1 x per dag. Het is niet alleen een pijnstiller maar ook een irritatie / ontstekingsremmer. Soms is extra pijnstilling nodig in de vorm van Tramadol. Dit wordt na de operatie individueel bepaald. Dit is een zeer sterke pijnstiller die niet altijd nodig is. U kunt van dit medicijn enigszins suf en slaperig worden.

Maagbeschermers
U krijgt ook een maagbeschermer (Pantazol) mee. Heeft u al maagklachten? Vertel dit aan uw behandelend specialist of tijdens de opname. Als u een van bovenstaande medicijnen niet kunt verdragen meldt dit dan bij uw behandelend arts of tijdens het gesprek met de anesthesist op de poli preoperatieve screening.

Het herstel

U oefent intensief met uw fysiotherapeut en zult zelf ook thuis intensief moeten oefenen aan het herstel van uw knie. De eerste 6 weken mag u het been maar 50% belasten. U bent dan afhankelijk van krukken. Verder zult u begeleidt moeten worden door een fysiotherapeut.

• Ongeveer 2 - 3 maanden na de ingreep heeft u geen loophulpmiddelen meer nodig.
• Na 6 weken kunt u in overleg met uw bedrijfsarts licht werk doen.
• U mag van de verzekering 6 weken geen auto besturen.
• Na 3 - 6 maanden kunt u meestal weer normaal werken. Dit is wel afhankelijk van het soort werk dat u doet.

Als het metalen plaatje irritatie geeft kan dit later (meer dan 1 jaar na de operatie) in een dagopname worden verwijderd. Het plaatje moet zolang blijven zitten omdat in het eerste jaar het aangegroeide bot nog kwetsbaar is. Te vroeg verwijderen kan inzakking van de gecorrigeerde stand geven.

Mogelijke complicaties

Ondanks alle zorg die besteed wordt aan de operatie kunnen er soms toch complicaties optreden:

• Wondinfectie (minder dan 1%).
• Bloeduitstorting of nabloeding (minder dan 0,5%).
• Tijdelijke of blijvende zenuwbeschadiging waardoor een klapvoet of gevoelsstoornis ontstaat.
  Dit is zeer zeldzaam.
• Traag of niet aan elkaar groeien van het bot. Dit komt vooral voor bij mensen die roken.
• Compartiment syndroom (= spierinklemming).
• Trombose.

De nacontrole

U krijgt afspraken voor wondcontrole op de poli orthopedie 10 - 14 dagen na de operatie en na 6 - 8 weken bij uw arts. Dan wordt ook een controle foto gemaakt.

Oppakken van activiteiten

De eerste 6 weken loopt u met 2 krukken. Na de eerste poliklinische controle bij de arts zal deze met u de uitbreiding van de activiteiten bespreken. Dit is afhankelijk van het genezen van het bot. Over het algemeen gelden de volgende richtlijnen:

Weer aan het werk

Als u een betaalde baan heeft bespreekt u met uw bedrijfsarts wanneer u weer aan het werk kunt. Uw orthopeed kan en mag hierover geen uitspraken doen.