Zetpil en klysma

Bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Uw behandelend arts en/of verpleegkundige heeft met u gesproken over het gebruik van zetpillen of klysma’s. In deze folder krijgt u informatie over de werking en het gebruik van dit soort medicijnen. Deze folder is geen vervanging van de bijsluiter. Heeft u na het lezen van deze informatiefolder nog vragen, dan kunt u daarmee terecht bij uw behandelend arts of verpleegkundige.

De oorzaak van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa is niet bekend. Elke behandeling met medicijnen is gericht op het onderdrukken van de ontstekingsreacties die deze ziektes typeren. Dit leidt tot vermindering van klachten en verkleint de kans op complicaties die zich bij deze ziektes voor kunnen doen. Medicijnen kunnen de darmontstekingen onderdrukken, maar ze kunnen de ziekte niet definitief genezen. Na het afbouwen van of stoppen met de medicatie kunnen de ontstekingen en daarmee de klachten weer opvlammen.

Waarom een zetpil of klysma?

Uw arts heeft u medicijnen voorgeschreven in de vorm van een zetpil of klysma. Er bestaan verschillende vormen van zetpillen of klysma’s. Zo zijn er ook klysma’s in schuimvorm.  

Er zijn verschillende redenen waarom een medicijn in de vorm van een zetpil of klysma wordt voorgeschreven. Bij mensen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa is de belangrijkste reden dat het medicijn rechtstreeks in de darm wordt ingebracht daar waar het zijn werk moet doen. Het medicijn komt dan alleen in het laatste stuk van de dikke darm terecht en nauwelijks in de rest van het lichaam. Hierdoor is er minder kans op mogelijke bijwerkingen van het medicijn.

Zetpillen en klysma’s komen met name in aanmerking als de ontsteking zich in het laatste deel van de dikke darm bevindt. Zetpillen kunnen met een maximaal bereik van 10 - 15 cm de endeldarm behandelen. Klysma’s hebben een groter bereik en kunnen 30 - 40 cm van het onderste deel van de dikke darm behandelen.

Gebruik en toediening

Zetpillen
Breng de zetpillen verdeeld over de dag in. Op uw recept staat vermeld hoe vaak per dag u een zetpil dient te gebruiken. Probeer in elk geval 1 zetpil voor de nacht in te brengen. Deze kan dan lang in de darm blijven en zo langer doorwerken.

Klysma’s
Dien de klysma’s verdeeld over de dag in. Op uw recept staat vermeld hoe vaak per dag u een klysma dient te gebruiken. Probeer in elk geval 1 klysma voor de nacht toe te dienen. Het medicijn kan dan de hele nacht in de darm blijven en zo langer doorwerken. Eventueel kunnen schuimklysma’s ook op een ander moment op de dag worden ingebracht als de darm rustig is.

Hoe dien je een zetpil of klysma toe?

Zetpillen

• Zorg ervoor dat uw endeldarm leeg is voordat u de zetpil inbrengt, dus ga vooraf naar het toilet.
• Was uw handen altijd vóór en ná het inbrengen. Tip: gebruik wegwerphandschoenen of een vingercondoom.
• Verwijder de folie van de zetpil (zie bijsluiter die door de apotheek is meegeleverd).
• Breng de zetpil in de anus in. Breng de zetpil, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, niet met de spitse punt maar met de stompe punt in de anus. Als u de zetpil met een beetje water bevochtigd, kunt u hem wat makkelijker inbrengen. Duw met uw vinger de zetpil helemaal naar binnen, want anders kan uw sluitspier de zetpil onwillekeurig weer naar buiten duwen.
• Het kan zijn dat u na het inbrengen van de zetpil aandrang krijgt. Probeer hier niet aan toe te geven, want de zetpil heeft enige tijd nodig om te smelten en de werkzame stof moet daarna via uw endeldarm worden opgenomen.
• Als u de zetpil binnen 10 minuten verliest omdat u naar het toilet moet, kunt u een nieuwe inbrengen.

Klysma’s

• Volg altijd de voorbereiding / bereiding van het klysma zoals beschreven staat in de bijsluiter die u van de apotheek bij uw medicatie heeft meegekregen.
• Laat het klysma voor u dit toedient op lichaamstemperatuur komen, bv. in een lauwwarm waterbadje. Door het klysma op lichaamstemperatuur te brengen, wordt het klysma beter verdragen en geeft het minder buikkrampen.
• Zorg ervoor dat uw endeldarm leeg is voordat u het klysma inbrengt. Dus ga vooraf naar het toilet.
• Was uw handen vóór en ná dat u een klysma inbrengt.
• Ga op uw linkerzijde liggen, omdat in deze houding de vloeistof zo ver mogelijk in de darm kan vloeien. Houd uw onderbeen gestrekt en uw bovenbeen gebogen.
• Schud het klysma goed. Breng de tuit van het klysma voorzichtig in de anus.
• Indien het inbrengen van de tuit van het klysma moeizaam gaat, probeer dan lichtjes te persen. Door het persen opent de anus zich een beetje, waardoor het inbrengen makkelijker gaat.
• Knijp de fles zo veel mogelijk leeg en trek deze weer uit de anus. Houd de fles ingeknepen als u hem terugtrekt. Hiermee voorkomt u dat de vloeistof weer terugstroomt in de fles. Er blijft altijd een klein beetje vloeistof achter in de verpakking. Dit is normaal, de ingebrachte hoeveelheid is voldoende voor een voldoende werking.
• Blijf op uw linkerzij liggen of, indien u dat prettiger vindt, op uw buik en blijf ongeveer 5 - 10 minuten in deze positie liggen om te voorkomen dat de vloeistof er weer uitkomt.
• Houd er rekening mee dat wanneer u een beetje vloeistof morst, dit vlekken kan veroorzaken in het linnengoed. Deze vlekken zijn er moeilijk uit te wassen. U kunt morsen voorkomen door op een absorberend matje te gaan liggen.
• Bij gebruik van een schuimklysma drukt u na het inbrengen 1 of 2 x op de knop om het aantal voorgeschreven doseringen vrij te laten komen.
• Was uw handen altijd na het inbrengen van een klysma.

Bijwerkingen

Lees voor de bijwerkingen van het betreffende medicijn de bijsluiter die door uw apotheek is meegeleverd bij de zetpillen / klysma’s.

Complicaties

In principe geeft het zetten van een klysma geen aanleiding tot complicaties. Het vullen van de endeldarm met de vloeistof van het klysma kan wel leiden tot darmkrampen en een ongemakkelijk gevoel. Als de vloeistof koud is zal dit sneller optreden. Advies is dan ook om de vloeistof op lichaamstemperatuur te brengen vooraf.

Wees voorzichtig met het inbrengen van de ‘tuit’ van het klysma, te ruw inbrengen kan beschadigingen aan het darmslijmvlies aanbrengen, welke pijnlijk kunnen zijn of bloeden.

Welke zetpillen en klysma’s worden gegeven bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa?

Mesalazine ( 5-aminosalicylzuur)
Mesalazine wordt vooral gebruikt bij ontstekingen van de dikke darm. Indien het medicijn in de vorm van een zetpil of klysma gegeven wordt, beperkt de werking zich tot de dikke darm. Mesalazine wordt gebruikt om een ontsteking tot rust te brengen. Mesalazine is bekend onder de volgende merknamen:

• Asacol
• Claversal
• Dipentum
• Mezavant
• Pentasa

Bijnierschorshormoon / corticosteroïden (Beclomethason en Budesonide)
Corticosteroïden werken ontstekingsremmend en verminderen daardoor de klachten van inflammatoire darmziekten. Ontstekingsverschijnselen in de darmen zoals pijn, diarree en bloed bij de ontlasting nemen af. U kunt meestal binnen een aantal weken na het starten van de corticosteroïdklysma’s verbetering verwachten. Vaak worden corticosteroïdklysma’s voorgeschreven in combinatie met andere geneesmiddelen tegen inflammatoire darmziekten. Corticosteroïdklysma’s zijn bekend onder de volgende merknamen:

• Entocort
• Budenofalk

Combinatie van beide middelen
Combinatieklysma’s zijn bekend onder de naam: Beclometason-Mesalazine Klysma FNA.