Middenrifbreuk

MDL

Wat is een middenrifbreuk?

Het middenrif is een spierplaat die de borstholte scheidt van de buikholte. In het middenrif zit een smalle opening waar de slokdarm doorheen loopt van borstholte naar buikholte. Als de opening tussen borst – en buikholte wat wijder is dan normaal wordt dat een middenrifbreuk genoemd.

Aangeboren middenrifbreuk

Soms worden kinderen geboren met een zeer ernstige vorm van een middenrifbreuk. Diverse organen liggen door een veel te grote opening in het middenrif vaak op een verkeerde plaats in de buik/borst. Hierdoor kunnen organen in de knel raken. Deze aangeboren levensbedreigende aandoening wordt ‘Congenitale Hernia Diafragmatica (CHD) genoemd. Zowel de klachten als de behandeling is bij een CHD totaal anders.

Hoe vaak komt een middenrifbreuk voor?

Een middenrifbreuk komt vaak voor. Veel mensen hebben een middenrifbreuk zonder het te weten omdat het niet altijd klachten veroorzaakt. Vaak wordt het daarom per toeval ontdekt. In de westerse wereld heeft ongeveer 40% van de mensen ouder dan 60 jaar een middenrifbreuk, ‘hiatus hernia’ genoemd.

Oorzaken van een middenrifbreuk

Een middenrifbreuk ontstaat vaak op latere leeftijd of door aanwezigheid van bepaalde risicofactoren. 

Mogelijke oorzaken van een middenrifbreuk zijn:

• Een ongeval of verslapping van de spieren
• Verslapping van het middenrif. Naarmate mensen ouder worden kunnen de spieren in het lichaam wat verslappen. Als het middenrif verslapt, kan de opening in het middenrif wijder worden waardoor een middenrifbreuk ontstaat.
• Verhoogde buikdruk. Denk hierbij aan zwaar lichamelijke beroepen waar veel getild moet worden, zwangerschap, chronisch hoesten en overgewicht, hard persen op de stoelgang, braken, ophoping van vocht in de buikholte.
• Rokers hebben meer kans op een middenrifbreuk.

Klachten bij een middenrifbreuk

Een middenrifbreuk geeft zelf geen klachten. Klachten ontstaan pas als de maag door de wijdere opening in het middenrif (gedeeltelijk) omhoogkomt. De maag hoort normaal gesproken in de buikholte te liggen.

Bij mensen met een middenrifbreuk kan een deel van de maag omhoogkomen. De overgang van de slokdarm naar de maag komt dan in de borstholte te liggen, in plaats van in de buikholte. Het gevolg daarvan kan zijn dat het sluitspiertje tussen de slokdarm en de maag minder goed sluit. Dit kan refluxklachten veroorzaken zoals brandend maagzuur. Zie folder: ‘Brandend maagzuur’.

Reflux
Als de maaginhoud omhoog de slokdarm instroomt, kunt u klachten krijgen. Maagsap bevat onder andere zoutzuur; een erg agressief zuur. De maagwand is bestand tegen dit zuur met een dikke slijmvlieslaag. De slokdarm heeft niet zo’n dikke beschermlaag.

Wanneer maagsap regelmatig in aanraking komt met de slokdarmwand kan dat klachten geven. Bijvoorbeeld een pijnlijk of branderig gevoel in de buurt van het borstbeen. Deze pijn kan uitstralen naar uw rug. Ook een geïrriteerde keel, hoestklachten en oprispingen komen voor.

Als de maaginhoud vaak of langdurig omhoog stroomt in de slokdarm kan een slokdarmontsteking ontstaan. Als die ontsteking lang duurt kan het weefsel van de slokdarm blijvend veranderen. Dit wordt ook wel een Barrett-slokdarm genoemd.

Klachten van brandend maagzuur komen veel voor. Soms zijn de klachten het gevolg van een middenrifbreuk maar er zijn ook andere mogelijke oorzaken.

• Boeren: lucht in de maag ontsnapt makkelijker omdat de slokdarm minder goed wordt afgesloten.
• De hik: dit kan kortdurend zijn of blijven zijn. De hik kan veroorzaakt worden door maagzuur. Door maagzuur ontstaat irritatie van de zenuw die het middenrif samentrekt.
• Regurgitatie: opgeven van eten met een zure smaak. Dit gebeurt meestal kort na de maaltijd als mensen liggen.
• Longklachten: kortademigheid, hoesten. Maagsappen die teruglopen naar de keelholte kunnen de luchtwegen irriteren.
• Bloedarmoede: door het heen en weer bewegen van de bovenzijde van de maag door de breukopening, kan irritatie of beschadiging van het maagweefsel ontstaan. Dit kan in zeldzame gevallen leiden tot (vaak ongemerkt) bloedverlies, wat tot bloedarmoede kan leiden.

Diagnose van een middenrifbreuk

De middenrifbreuk kan op verschillende manieren gevonden worden:

• Röntgenfoto (slikfoto), voor dit onderzoek krijgt u een contrastmiddel te drinken. De slokdarm en de maag zijn hierdoor goed zichtbaar waardoor een eventueel middenrifbreuk zichtbaar is. Een ontsteking of een verandering van het slijmvlies in de slokdarm is op een röntgenfoto niet goed te zien. Bij een kijkonderzoek van de slokdarm kan dit wel worden bekeken.
  
  
• Een kijkonderzoek van de slokdarm, maag en 12-vingerige darm (gastroscopie). Dit onderzoek gebeurt met behulp van een endoscoop. Een endoscoop is een flexibele slang met daarin een camera en een lampje. De arts brengt de endoscoop via de mond en slokdarm naar de maag. De binnenkant van de slokdarm en maag kan zo goed bekeken worden.

Behandeling van een middenrifbreuk

Leefregels
U kunt klachten van brandend maagzuur voorkomen of verminderen door uw houding aan te passen, door een dieet of door andere leefgewoontes. In sommige gevallen zorgt dat ervoor dat u geen of minder medicijnen nodig heeft om iets aan de klachten te doen.

Medicijnen
In de meeste gevallen worden de brandend maagzuur klachten behandeld met medicijnen. De arts kan verschillende medicijnen voorschrijven die passen bij de ernst van de klachten.

Maagzuurremmers zorgen ervoor dat het maagzuur veel minder zuur wordt. Een beschadiging of ontsteking van de slokdarm krijgt daardoor de kans om te genezen. Nieuwe beschadigingen en ontstekingen worden door gebruik van maagzuurremmers voorkomen. Maagzuurremmers (de PPI) moet u 30 minuten voor de maaltijd gebruiken.

Operatie
In ernstige gevallen, wanneer medicijnen en het aanpassen van leefregels niet helpen, kan de arts een operatie voorstellen. Deze anti-reflux operatie is een ingrijpende operatie die niet altijd het gewenste effect heeft. Tijdens de operatie wordt het bovenste deel van de maag als een soort band om de onderkant van de slokdarm heen ‘gedraaid’. De maag kan vervolgens niet meer door de middenrifbreuk omhoogkomen.

Dit kunt u zelf doen bij een middenrifbreuk

Bij een middenrifbreuk kunt u zelf een aantal dingen doen om de klachten te verminderen.

Het is belangrijk om overgewicht en verstopping te voorkomen. Overgewicht en verstopping geven namelijk een verhoogde druk in de buikholte. De maag kan hierdoor gemakkelijk omhoogkomen door de middenrifbreuk.

• U kunt verstopping voorkomen door gezond en vezelrijk te eten zoals, volkorenbrood, fruit en groenten met schil, noten, peulvruchten, volkorenpasta en zilvervliesrijst. Daarnaast is het belangrijk dat u voldoende drinkt en regelmatig beweegt.
  
  
• Voor overgewicht geldt; eet gezond en gevarieerd en beweeg en sport veel. Als u wilt afvallen kunt u een diëtist raadplegen, die kan helpen om geleidelijk gewicht te verliezen.

Andere eenvoudige maatregelen zijn:

• Probeer niet te veel ineens te eten, maar regelmatig in kleine porties. Gebruik relatief vetarme voeding, vooral bij de avondmaaltijd.
• Rustig eten en drinken is erg belangrijk. U voorkomt zo dat u ‘lucht hapt’.
• Vermijd koolzuurhoudende dranken.
• Eet de laatste uren voor het slapengaan niets meer. Dus ook geen kaas uit het vuistje of borrelnootjes.
• Probeer te voorkomen dat u uw buikspieren vaak aanspant. Inspanning door (tillend) bukken kunt u beter vermijden. Als u voorover leunt, is de kans namelijk groter dat er zure maaginhoud omhoogkomt.
• Vermijd strak zittende kleding omdat dit de spijvertering belemmert.
• Als u rookt, stop met roken.
• Beperk het gebruik van koffie, alcohol, pepermunt en chocolade.
• Door het hoofdeinde van uw bed ca. 20 cm hoger te plaatsen voorkomt u dat u te plat ligt.