Miskraam

Poli gynaecologie

Een zwangerschap kan helaas ook misgaan. Als dit in een vroeg stadium gebeurt, spreken we van een miskraam. Een miskraam kan erg emotioneel zijn. Het is belangrijk om hierbij stil te staan. Tegelijkertijd staat u voor de keuze hoe met deze situatie om te gaan. In deze voorlichtingsfolder leest u over wat een miskraam is, welke klachten er mogelijk ontstaan en wat uw mogelijkheden zijn.

De inhoud is gebaseerd op een tekst van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Zijn er na het lezen van deze folder nog vragen of twijfels, dan kunt u deze het beste bespreken met uw gynaecoloog.

Wat is een miskraam?

Een miskraam is het verlies van een vroege zwangerschap. Een miskraam wordt ook wel een abortus genoemd en kan in de eerste 20 weken van de zwangerschap plaatsvinden. Er zijn verschillende vormen van miskramen te onderscheiden, afhankelijk van het stadium van de zwangerschap waarin de miskraam is opgetreden of afhankelijk van het verloop van de miskraam.

Bij een normale zwangerschap wordt een vruchtzak aangemaakt met daarin een embryo (figuur 1).

Figuur 1.

Bij een zeer vroege miskraam (blighted ovum) is al vroeg in de zwangerschap de groei gestopt en is er geen embryo ontwikkeld. Op de (inwendige) echo is dan alleen een vruchtzak zichtbaar.

Bij een iets latere miskraam (missed abortion) is de groei verder gekomen en een embryo zichtbaar door middel van een inwendige echo. Het embryo heeft echter geen hartactie en is meestal kleiner dan de zwangerschapsduur aangeeft.

Deze vormen van miskraam kunnen ongemerkt verlopen, of soms gepaard gaan met weinig (bruin) bloedverlies of geringe buikpijn.

Gaat de baarmoeder het zwangerschapsweefsel uitdrijven en opent de baarmoedermond zich, dan ontstaat krampende pijn en bloedverlies. De kans dat de zwangerschap eindigt is dan zeer groot.

Is het zwangerschapsweefsel volledig uit de baarmoeder gedreven dan verdwijnt de pijn en het bloedverlies en sluit de baarmoedermond zich weer. Soms blijft er echter nog weefsel in de holte van de baarmoeder achter en is de miskraam (nog) niet compleet.

Wat is de kans op een miskraam?

Een miskraam is een vaak voorkomend en natuurlijk verschijnsel: bij tenminste 1 op de 10 zwangerschappen treedt een miskraam op. In Nederland krijgen jaarlijks 20.000 vrouwen een miskraam.

De kans op een miskraam neemt toe met de leeftijd. Voor vrouwen beneden de 35 jaar is de kans op een miskraam bij een zwangerschap ongeveer 1 op 10. Tussen de 35 en 40 jaar eindigt 1 op de 5 tot 6 zwangerschappen in een miskraam. Tussen de 40 en 45 jaar 1 op 3, boven de 45 jaar de helft van de zwangerschappen (zie figuur 2).

Een keer een miskraam betekent meestal geen verhoogde kans bij een volgende zwangerschap op een nieuwe miskraam. Bij een aantal miskramen achter elkaar raakt de kans op een miskraam wel hoger.

 
 Figuur 2

Mogelijke klachten bij een miskraam

Vaginaal bloedverlies en lichte menstruatieachtige pijn kunnen het eerste teken van een miskraam zijn. Zwangerschapsverschijnselen zoals gespannen borsten en ochtendmisselijkheid nemen soms af vlak voor een miskraam.

Bij een blighted ovum of een missed abortion heeft u meestal weinig klachten. Wanneer het zwangerschapsweefsel wordt uitgedreven door samentrekkingen van de baarmoeder krijgt u weeën achtige pijn en helderrood bloedverlies.

Een miskraam kan niet worden tegengehouden of worden voorkomen. De pijn en het bloedverlies nemen geleidelijk toe bij een miskraam en wanneer de baarmoeder geheel leeg is, weer af. Is de pijn of het bloedverlies te hevig of houdt het te lang aan, neem dan contact op met de arts.

Onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts of verloskundige bekijkt met een spreider de baarmoedermond. Eventueel volgt inwendig onderzoek om de grootte van de baarmoeder te schatten en om te beoordelen of de baarmoedermond geopend is.

Echoscopisch onderzoek
Dit onderzoek kan inwendig (via de schede) of uitwendig (via de buik) plaatsvinden. De baarmoederholte en de zwangerschap worden zichtbaar en beoordeeld kan worden of de zwangerschap (nog) intact is. Echoscopisch onderzoek verandert niets aan de uitkomst van de zwangerschap.

Onderzoek van het weefsel
Indien nodig wordt het zwangerschapsweefsel onderzocht (met het blote oog of microscopisch) om vast te stellen dat er een miskraam heeft plaatsgevonden. Dit onderzoek zegt niets over de oorzaak van de miskraam. Ook kan hiermee het geslacht van de vrucht niet worden bepaald.

Bloedonderzoek
Bij ruim bloedverlies kan het bloed worden gecontroleerd op bloedarmoede (Hb: hemoglobine). Soms wordt ook de bloedgroep en rhesus factor onderzocht.

Wat als een miskraam is vastgesteld?
U kunt zelf niets doen om te voorkomen dat de miskraam optreedt. Er is dan ook geen behandeling mogelijk. U heeft verschillende mogelijkheden:

• afwachten tot het vruchtje vanzelf komt
• het gebruik van medicijnen om de miskraam te versnellen
• het laten weghalen van het zwangerschapsweefsel door middel van een curettage (operatie via de vagina).

De gynaecoloog zal deze mogelijkheden met u doorspreken en u helpen bij uw keuze. Meer informatie over de opties en bijbehorende voor- en nadelen vindt u op de website De Gynaecoloog (NVOG).

Na de miskraam

Lichamelijk herstel
Het lichamelijk herstel na een spontane miskraam of een curettage is meestal vlot. Gedurende 1 - 6 weken kunt u wat bloedverlies en bruinige afscheiding hebben. Het is verstandig met gemeenschap (samenleving) te wachten tot het bloedverlies voorbij is. Het zwanger worden op zich wordt door een miskraam niet bemoeilijkt en medisch is het niet nodig te wachten met opnieuw proberen zwanger te raken. De volgende menstruatie treedt na ongeveer 4 - 6 weken op.

Wanneer moet u na een (behandelde) miskraam medische hulp inroepen?
Het is verstandig om in de volgende situaties de arts of verloskundige te waarschuwen:

• Bij hevig bloedverlies (langdurig en meer dan een gewone menstruatie). Zeker bij klachten van sterretjes zien of flauwvallen moet u medische hulp inroepen.
• Bij aanhoudende klachten. Als u krampende pijn en/of hevig bloedverlies blijft houden kan dit wijzen op een incomplete miskraam. Er is dan nog een rest van de zwangerschap in de baarmoeder aanwezig. Een (nieuwe) curettage kan dan nodig zijn.
• Bij koorts. Een temperatuur van 38 °C of hoger kan wijzen op een ontsteking in de baarmoeder, die eventueel behandeld moet worden met antibiotica.
• Bij ongerustheid.

Emotioneel herstel
Na een miskraam kunt u een moeilijke tijd hebben. Verdriet, schuldgevoelens, ongeloof, boosheid en een gevoel van leegte zijn veel voorkomende emoties. Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd hiervoor nodig is. Schuldgevoelens zijn bijna nooit terecht. Het is het verstandig te praten over uw gevoelens met uw partner, familie, vrienden of (huis)arts.

Een volgende zwangerschap

Een volgende zwangerschap verloopt in de meeste gevallen goed, ook bij vrouwen die meer dan 1 miskraam hebben doorgemaakt. Als u zwanger wilt worden is het sowieso verstandig gezond te leven. Een miskraam is niet te voorkomen, wel kan het geruststelling geven om voor een volgende zwangerschap af te spreken dat de arts tijdig een (inwendige) echo maakt.

Vervolgonderzoek

Bij een eerste miskraam is er meestal geen aanvullend onderzoek nodig. Na 2 miskramen kan onderzoek in het bloed van u en uw partner plaatsvinden naar de chromosomen en na meerdere miskramen eventueel naar de stolling van het bloed of afweerstoffen in het bloed (antilichamen).