Pterygium en Pinguecula

Oogheelkunde

Wat is een pterygium?

Van een pterygium (Grieks voor “vleugel) is sprake wanneer het bindvlies, de conjunctiva, dat het wit van het oog bedekt, in een driehoekige vorm in en over het hoornvlies, het heldere deel aan de voorkant van het oog, gaat groeien. Meestal groeit een pterygium vanuit de neuszijde van de oogbol over het hoornvlies. Hoewel er sprake is van groeiend weefsel en er bij de behandeling soms bestraling plaatsvindt, is dit géén kwaadaardige aandoening. Zie figuur 1.

Figuur 1: Pterygium

Oorzaak 

Langdurige blootstelling aan ultraviolette straling (uit het zonlicht) en chronische irritatie van de ogen door een stoffige en droge omgeving, zoals bij langdurig verblijf in een zonnig en warm klimaat, leiden tot een grotere kans op het groeien van een pterygium. Een pterygium wordt ook vaker gezien bij mensen die veel in de open lucht hebben gewerkt. Een enkele keer is een pterygium een gevolg van ontstekingen aan het hoornvlies en/of de harde oogrok (sclera).

Verschijnselen

Meestal heeft men geen last van het pterygium. Soms is er sprake van een chronische irritatie en wordt het oog rood op de plaats van het pterygium. De in‐ en overgroei van het hoornvlies kan resulteren in een veranderde cylindersterkte van de bril en verminderd zicht.

Als het pterygium zo groot is dat het voor de pupilopening is gegroeid zal het zicht ook verminderd zijn. Af en toe treedt er dubbelzien op door een pterygium.

Behandeling van pterygium

Als het oog geïrriteerd is geraakt (door zonlicht, wrijven, zwemmen enzovoort, of ontsteking van het pterygium), kan het nodig zijn te behandelen met kunsttranen of ontstekingsremmende druppels.

Bij groei over het hoornvlies met toenemende cilindersterkte of, toenemende irritatie ondanks druppels en zeker bij groei naar de pupilrand toe is het nodig het pterygium operatief te verwijderen.

Meestal wordt er bij de verwijdering van het pterygium een van de volgende aanvullende behandelingen toegepast omdat dit de terugkeer van het pterygium voorkomt.

Tijdens de operatie

• een transplantaat van bindvlies van het zelfde oog naar het operatiegebied;
• toediening van littekenremmers in het operatiegebied;
• een lamellair hoornvlies-transplantaat.

Na de operatie

• geven van littekenremmers (corticosteroïd) in druppelvorm;
• soms wordt er bestraling gegeven.

Ondanks deze aanvullende behandelingen kan in een enkel geval het pterygium toch weer terugkomen.

De operatie vindt meestal onder plaatselijke verdoving plaats in dagbehandeling. De eerste dagen na operatie is het oog meestal pijnlijk. Daarna kan het oog geïrriteerd zijn door 'zand'-gevoel. De oogarts schrijft meestal oogzalf voor om de klachten te verminderen van en de genezing van het operatiegebied te bevorderen.

De pijn moet in de loop van een aantal dagen of weken afnemen. Enige roodheid op de plaats waar het pterygium zat is normaal en in het algemeen een goed teken.

Toename van pijnklachten na de operatie of pus uit het oog is  een reden om contact op te nemen met uw oogarts of haar/zijn waarnemer.

Pinguecula

Een pinguecula (Latijn voor: “vetbolletje”) is een witgele zwelling in het bindvlies van het oog aan de neuszijde (vaker dan aan de slaapzijde) van de oogbol. Het is in feite geen opeenhoping van vet maar van eiwit(fragmenten). Het komt bij een groot deel van de bevolking voor, vaker naarmate men ouder wordt, en meer bij personen die veel buiten zijn (geweest).

Het is een goedaardige verandering van het bindvlies. Er vindt geen ingroei in het hoornvlies plaats zoals bij een pterygium. Zie figuur 2.

Figuur 2. Pinguecula

Oorzaak

Een combinatie van veroudering en blootstelling aan ultraviolette straling (zonlicht, lassen).

Behandeling van pinguecula

Behandeling is niet nodig, behalve bij irritatie; dan worden vaak kunsttranen of ooggel voorgeschreven. Een enkele keer is er sprake is van een plaatselijke ontsteking; dan kunnen antibiotica en/of ontstekingsremmende oogdruppels voorgeschreven worden. Een operatie is maar zelden zinvol.