Nazorg en controles

In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Dit kan een operatie, bestraling, chemotherapie, hormonale therapie, immunotherapie (Herceptin) of een combinatie van verschillende behandelingen zijn geweest. Misschien wordt u nu nog steeds behandeld met Herceptin of hormonale therapie. Nu uw behandeling (grotendeels) is afgerond begint de nazorg en volgen de controles.

In het eerste jaar na afronding van de behandeling is er extra aandacht voor het herstel. Als gevolg van de behandeling(en) kunt u psychologische en/of lichamelijke ongemakken krijgen. De nazorg is vooral bedoeld om deze klachten op tijd te ontdekken en zo mogelijk te voorkomen. Samen met u kijken we terug naar de periode van onderzoek en behandelingen(en). Hoe gaat het met u na deze vaak heftige periode? We geven persoonlijke informatie en praktische tips en verwijzen zo nodig naar andere hulpverleners. We kijken met u wat u nodig heeft om uw ziekteproces af te ronden en verder te kunnen. De nazorg is maatwerk en kan op uw eigen wensen en behoefte worden aangepast. De controles zijn bedoeld om het eventuele terugkomen van de ziekte vroeg te ontdekken.

Nazorg
In SJG Weert zijn verschillende vormen van nazorg mogelijk. Dit leggen we verderop in deze folder uit. U mag hieruit zelf een keuze maken. De nazorggesprekken heeft u met de mammacare verpleegkundige of de verpleegkundig specialist oncologie.

De controles
Minstens één keer per jaar krijgt u een lichamelijk onderzoek. Zo mogelijk worden ook borstfoto’s (mammografie) gemaakt. Na chemotherapie en / of hormonale therapie is het soms nodig de hormoonwaarden in het bloed en de botdichtheid te controleren. De botdichtheid wordt gecontroleerd met een scan (DEXA-scan).

De medische controles gebeuren altijd volgens de landelijk richtlijn voor behandeling van borstkanker. De controles worden gedaan door de oncologisch chirurg of de verpleegkundig specialist oncologie.

De verpleegkundig specialist op de mammapoli is een verpleegkundige die speciaal is opgeleid om bepaalde medische handelingen bij patiënten met kanker te mogen doen. De verpleegkundig specialist mag daarom lichamelijk onderzoek doen, onderzoeken aanvragen en medicijnen voorschrijven. De verpleegkundig specialist overlegt regelmatig met uw arts over uw situatie.

Nazorggesprek
Ongeveer 6 weken na afronding van uw behandeling (operatie en/of bestraling en/of chemotherapie) heeft u een nazorggesprek met de mammacare verpleegkundige of verpleegkundig specialist oncologie. Zij bespreekt met u:

• hoe uw behandeling is verlopen;
• de nacontroles;
• de mogelijke late gevolgen van de behandeling(en)

Ook vult u de vragenlijst in. Deze vragenlijst geeft inzicht op hoe het met u gaat. In het nagesprek bespreekt de verpleegkundige uw antwoorden met u, net als eventuele klachten die u op dat moment nog heeft. Deze klachten kunnen op lichamelijk, psychosociaal of spiritueel gebied zijn. Ook bespreekt de verpleegkundige met u hoe u de nazorg wenst.

Keuzes in nazorg
In SJG Weert heeft u 3 mogelijkheden voor nazorg waaruit u kunt kiezen. Deze mogelijkheden gaan alleen over de nazorg en niet de controles. Bij alle 3 de keuzes blijven de controles gewoon doorgaan. Het verschil tussen de 3 mogelijkheden zit in de manier waarop de nazorggesprekken plaatsvinden. U mag zelf aangeven welke mogelijkheid u kiest.

1: Vaste afspraken in het ziekenhuis
Er worden vooraf afspraken met u ingepland. Voor deze afspraken met de verpleegkundige komt u naar de mammapoli.

2: Vaste telefonische afspraken
Er worden vooraf telefonische afspraken met u ingepland. Op de afgesproken tijd wordt u door de verpleegkundige van de mammapoli gebeld. U hoeft voor deze afspraken dus niet naar het ziekenhuis te komen.

3: Afspraak op vraag in het ziekenhuis
U krijgt geen vaste afspraken. U mag zelf bepalen of en wanneer u een afspraak maakt met de verpleegkundige op de mammapoli. U belt dan zelf, als u daar behoefte aan heeft, met de poli chirurgie om een afspraak te maken met de verpleegkundige op de mammapoli.

Bijwerkingen van de behandelingen

Bijwerkingen van een operatie
De bijwerkingen van een operatie zijn in het begin vooral wondpijn. In de eerste weken na het verwijderen van de okselklieren kunt u meestal de schouder nog minder goed bewegen. De huid aan de binnenkant van de bovenarm kan pijnlijk of juist verdoofd aanvoelen.

Ook kunt u na verwijdering van de okselklieren een dikke arm krijgen. Dit noemen we ook wel een armlymfoedeem. Is bij u alleen de poortwachtersklier (schildwachtersklier) verwijderd? Dan is de kans op het krijgen van armlymfoedeem kleiner.

Bijwerkingen van een bestraling
Bijwerkingen van een bestraling zijn alleen plaatselijk in het bestraalde gebied. In de loop van de behandeling is er meestal alleen sprake van roodheid van de huid. Soms gaat de huid ook stuk. De roodheid van de huid verdwijnt enkele weken na het stoppen van de bestraling weer. De huid blijft soms wel wat donkerder van kleur. De borst en spieren in het bestraalde gebied kunnen later wat stugger en stijver worden. Ook kunt u last hebben van vermoeidheid.

Bijwerkingen van chemotherapie

• haarverlies;
• misselijkheid;
• pijnlijke slijmvliezen;
• smaakverlies;
• pijnlijke of tintelende tenen en vingertoppen;
• vermoeidheid.

De bijwerkingen kunnen van korte duur zijn, maar kunnen ook langer aanhouden. De meeste bijwerkingen zijn enkele weken na het einde van de behandeling verdwenen. De pijnlijke of tintelende tenen en vingertoppen kunnen helaas veel langer aanhouden. U kunt als gevolg van de chemotherapie ook vervroegd in de overgang komen. U kunt dan overgangsklachten krijgen zoals:

• opvliegers;
• gewrichtsklachten;
• gewichtstoename;
• minder zin in vrijen;
• stemmingswisselingen.

Ook kan bij u eerder botontkalking ontstaan. Dan is het nodig om de botdichtheid regelmatig te controleren.

Bijwerkingen van hormonale therapie

• opvliegers;
• gewrichtsklachten;
• gewichtstoename;
• minder zin in vrijen;
• stemmingswisselingen.

Ook kan bij u eerder botontkalking ontstaan. Dan is het nodig om de botdichtheid regelmatig te controleren.

Bijwerkingen van immunotherapie

• vermoeidheid;
• een grieperig gevoel;
• maag- en darmproblemen;
• huiduitslag;
• depressie.

Ook kan er schade aan de hartspier ontstaan. Daarom wordt de pompfunctie van uw hart elke 3 maanden gecontroleerd via een echo van het hart. Deze schade aan de hartspier kan zich weer herstellen na afloop van de behandeling.

Wat kunt u zelf doen?

We raden u aan om eenmaal per maand zelf de borsten en de omliggende klieren (oksels en het gebied rondom het sleutelbeen) te onderzoeken. Hierdoor kunnen veranderingen in de borst en eventueel nieuwe tumorgroei op tijd ontdekt worden. Als u andere vragen, gevoelens van onrust of klachten heeft mag u altijd contact opnemen met de mammapoli.

Mogelijke late gevolgen van de behandeling

De boodschap: ‘u heeft borstkanker’ is vaak heel heftig. Alles is ineens anders: toekomst, gezinsleven, werk, gedachten. Het is logisch dat het evenwicht in uw bestaan verstoord is. En dat kan een tijd duren, zelfs als u met succes behandeld bent. Het kan zijn dat u na de behandeling last krijgt van psychische en/of lichamelijke klachten. De klachten hangen af van de behandelingen die u heeft gehad. Het is goed om te weten dat lang niet iedereen te maken krijgt met late gevolgen. Hiervoor heeft u al kunnen lezen over de mogelijke bijwerkingen per behandeling. Hieronder staan de algemene late gevolgen beschreven.

Psychische en emotionele gevolgen van de behandeling
Voor sommige vrouwen is het afronden van de behandeling een verwarrende en soms ook moeilijke tijd. De meeste vrouwen verwachten dat ze zich na de behandeling weer beter voelen en de dagelijkse bezigheden weer kunnen oppakken. Hoewel de meesten vrouwen weinig gevolgen van de behandeling merken, hebben sommige vrouwen moeite met het oppakken van de dagelijkse dingen Ze zijn nog niet helemaal hersteld van de behandelingen. Als u een baan heeft en weer aan het werk gaat (re-integreren) maak dan goede afspraken met uw leidinggevende en bedrijfsarts. Geef hierin vooral zelf het tempo aan. Voor meer informatie zie www.kankerenwerk.nl

Onzekerheid en angst na de behandeling zijn normaal. Iedereen beleeft deze gevoelens op haar eigen manier. Het vertrouwen in uw lichaam is soms minder en uw zelfbeeld kan veranderd zijn. Ook hebben veel vrouwen angst dat de ziekte terugkomt. Een lichamelijke klacht waar u anders geen aandacht aan zou besteden, kan u nu angstig maken. Het heeft tijd nodig om hier weer een balans in te vinden.

De verwerking begint meestal pas na afloop van de behandelingen. Tijdens de behandelingen hebben vrouwen vaak het gevoel alleen bezig te zijn met overleven en beter worden. Na deze periode komt er meer ruimte voor emoties en bezinning. Dit is vaak niet hetzelfde voor de mensen in uw omgeving. Die beginnen al met verwerking nadat kanker is vastgesteld. Hierdoor kunt u zich soms niet begrepen voelen. De omgeving is vaak heel blij en opgelucht dat alles voorbij is, terwijl dat voor u emotioneel zo niet voelt. Probeer uw eigen gevoelens te bespreken met uw naasten.

Vermoeidheid
Vermoeidheid komt bij veel vrouwen voor en kan weken tot maanden na de behandeling aanhouden. Deze vermoeidheid is vaak extremer dan normale vermoeidheid. Sommige vrouwen voelen zich uitgeput en hebben weinig energie voor dagelijkse dingen. Soms verdwijnt de vermoeidheid vanzelf na 6 maanden tot een jaar, maar deze kan ook aanhouden. Dit kan invloed hebben op uw concentratie. Het kan ook voor gevoelens van woede, angst en frustratie zorgen. Om vermoeidheid aan te pakken, is het belangrijk om de geestelijke en lichamelijke conditie weer op te bouwen. Een revalidatieprogramma voor mensen die behandeld worden of behandeld zijn voor kanker (oncologische revalidatie) kan u hierbij helpen. De verpleegkundige van de mammapoli kan u hierover meer vertellen.

Geheugen- en concentratieproblemen
Sommige vrouwen hebben na de behandeling last van geheugen- en concentratieproblemen. De oorzaak ervan is meestal onduidelijk. Het kan zijn dat deze problemen door de behandeling komen of door de angst die kanker en de behandeling met zich meebrengen.

Ook patiënten zonder chemo- en hormoontherapie hebben last van deze geheugen- en concentratieproblemen. Maar toch wordt vaak gedacht dat deze behandelingen hiervan de oorzaak zijn. Heeft u last van geheugen- en concentratieproblemen, bespreek dit dan met de verpleegkundige van de mammapoli.

Problemen op het gebied van intimiteit en seks
Er zijn verschillende oorzaken voor de verminderde behoefte aan intimiteit en seks na behandeling van borstkanker. Het emotionele effect kan gevolgen hebben voor de lichamelijke en emotionele relatie met uw partner.

Ook kan een lage hormoonspiegel door de overgang zorgen voor een droge vagina en irritatie bij het hebben van seks.

Door de operatie, of het nu gaat om een borstsparende behandeling of een borstamputatie, verandert het uiterlijk. Dit kan invloed hebben op uw zelfvertrouwen en de seksuele beleving. Vrouwen vertellen soms dat ze zich na de operatie minder vrouwelijk voelen. Of zich ongemakkelijk voelen als ze naakt zijn, alleen of met een partner.

Door vermoeidheid kan de zin in seks verdwijnen. En sommige vrouwen hebben last van sombere gevoelens.

Het is belangrijk om deze gevoelens met uw partner te delen en erover te praten. Als u hierbij begeleiding wilt, neem dan contact op met de verpleegkundige van de mammapoli.

Hoe kunt u de medewerkers van de mammapoli bereiken?

Medewerkers van de mammapoli zijn:

• Sandra Janssen - Engelen, verpleegkundig specialist oncologie en casemanager borstkanker;
• Miriam Geene, verpleegkundig specialist oncologie en casemanager borstkanker;
• Anita Maas, verpleegkundige mammapoli.

De spreekuren: maandag - vrijdag: 08:00 - 16:30 uur.