Gastro- en coloscopie
Gecombineerd onderzoek

MDL

Uw arts heeft een gecombineerd gastro- en coloscopie aangevraagd en heeft u uitgelegd wat de onderzoeken inhouden. In deze folder kunt u alles nog een keer nalezen.

Wat is een gastroscopie?

Een gastroscopie is een onderzoek van de binnenkant van de slokdarm, de maag en een stukje van de 12-vingerige darm. Dit onderzoek gebeurt met een endoscoop, een flexibele en bestuurbare slang van ongeveer 1 cm dikte. Het uiteinde van de endoscoop bevat een kleine camera en een lampje waardoor er licht is in de slokdarm, maag en 12-vingerige darm. De beelden die door de camera gemaakt worden, zijn te zien op de monitor en worden door de arts beoordeeld.

Als het nodig is, kan de arts tijdens het onderzoek stukjes weefsel en poliepen (een goedaardig gezwel aan de darmwand) wegnemen. Ook andere kleine ingrepen zijn mogelijk, bijvoorbeeld een bloeding stoppen of het behandelen van spataders in de slokdarm.

Wat is een coloscopie?

Een coloscopie is een onderzoek van de binnenkant van de dikke darm. Dit onderzoek gebeurt met een endoscoop, een flexibele en bestuurbare slang van ongeveer 1 cm dikte. De endoscoop wordt via de anus voorzichtig opgeschoven, de hele dikke darm door. Het uiteinde van de endoscoop bevat een kleine camera en een lampje waardoor er licht is in de darm. De beelden die door de camera gemaakt worden zijn zichtbaar op de monitor en worden door de arts beoordeeld. Bij dit onderzoek wordt de binnenbekleding van de darm bekeken, het slijmvlies. De functie van de darm, dat wil zeggen, hoe de darm zich dagelijks ‘gedraagt’ kan met dit onderzoek niet worden beoordeeld.

Als het nodig is kan de arts tijdens het onderzoek stukjes weefsel (biopten) en poliepen wegnemen. Een coloscopie wordt over het algemeen onder sedatie uitgevoerd.

Afbeelding: ©Norgine

Wat is een sigmoïdoscopie?

Bij een sigmoïdoscopie wordt een gedeelte van de dikke darm onderzocht, namelijk ongeveer 40 - 60 cm gerekend vanaf de anus. Een sigmoïdoscopie wordt over het algemeen zonder sedatie gedaan. Als de arts het nodig vindt dit wel onder sedatie te doen, dan wordt dit vooraf op de polikliniek met u besproken.

Zwanger

Als u zwanger bent, kunnen de onderzoeken alleen plaatsvinden in overleg met de internist of Maag-Darm- Leverarts. Meld dit tijdig aan uw behandelend arts.

Het intakegesprek 

Voordat de gastroscopie en coloscopie  gepland wordt, heeft u een intakegesprek met de endoscopieverpleegkundige / MDL verpleegkundige of bent u op de polikliniek geweest bij de MDL-arts of internist. Hier krijgt u uitleg over de onderzoeken. U krijgt de keuze voorgelegd de onderzoeken met of zonder sedatie te ondergaan. 

Wilt u sedatie, dan is het soms nodig dat de anesthesioloog bepaalt welke sedatie voor u het beste is. Bijvoorbeeld als u bepaalde hart- of longproblemen heeft, epilepsie, overgewicht of een bepaalde leeftijd heeft bereikt.

Daarnaast wordt uw medicatie besproken. Sommige medicatie moet tijdelijk worden gestopt of aangepast. Dit geldt bijvoorbeeld voor ijzermedicatie en insuline. Als u bloedverdunners gebruikt, hoort u wanneer u hiermee moet stoppen.

...............................................................................................................

...............................................................................................................

Als uw medicatie gewijzigd wordt in de tijd tussen uw intakegesprek / polikliniekbezoek  en de gastroscopie en coloscopie, dan moet u dat vóór de onderzoeken vertellen aan de verpleegkundige. Als u insuline gebruikt, neem deze en uw bloedglucosemeter mee naar het ziekenhuis. Voordat u naar het ziekenhuis komt, controleer u thuis uw bloedglucose. Mocht deze te laag zijn dan mag u altijd 1 - 2 druivensuikerpastilles (verder geen voedsel of drinken) nemen, deze smelten en kunnen geen kwaad voor het onderzoek. Als u inhalaties gebruikt voor uw longen, dient u die wel gebruiken voor de onderzoeken.

Voor deze onderzoeken moet u nuchter zijn. Als u niet nuchter bent, kan het onderzoek niet doorgaan.

U krijgt een gecombineerd onderzoek en moet voor de coloscopie laxeermiddel gebruiken. Verder in deze folder leest u de instructies en de uitleg over het laxeren en het nuchter blijven, zie ook folder: Nuchter blijven voor een ingreep.

Voorbereiding

Uw reguliere medicatie kunt u gewoon innemen. Ze zullen echter iets minder effect hebben i.v.m. laxeren. U kunt uw medicatie innemen tot maximaal 2 uur voor de onderzoeken. U moet 2 uur vooraf volledig nuchter blijven.

Als u voor een evt. slaapapneu thuis een zogenaamd CPAP masker gebruikt, neem dit masker dan mee naar het onderzoek.

Indien u een stoma heeft, neem altijd voldoende stomamateriaal mee om te verschonen (minstens 2 x verwisselen).

Het is belangrijk dat de darm goed schoon is, zodat het slijmvlies grondig kan worden onderzocht en zelfs de kleinste afwijkingen in het weefsel worden gezien. Wanneer de dikke darm van binnen nog verontreinigd is, is het zicht in de darm slecht en bemoeilijkt dit het onderzoek. De arts kan belangrijke zaken, waaronder poliepen en zelfs kanker, missen. De arts kan op dat moment beslissen om het hele onderzoek te stoppen en opnieuw in te plannen.

Afbeelding: ©Norgine

De dunne en dikke darm zijn samen ongeveer 8 meter lang en hebben een oppervlakte van 400 tot 500 m2. Om deze oppervlakte goed te kunnen schoonmaken moet u veel drinken. Drink daarom zoveel mogelijk heldere vloeistof: hoe meer, hoe beter!

Voorbereiding thuis voor het darmonderzoek

LET OP:
Volg het laxeerschema in deze folder! (Dus niet het schema in de bijsluiter van Pleinvue).

5 dagen voor het onderzoek gaat u licht verteerbaar eten.

Wat u niet mag eten
U mag in die dagen geen noten, pitjes, zaden en voedingsmiddelen met veel vezels gebruiken. Denk daarbij aan: brood met zaden / volkorenbrood / volkoren pasta / zilvervliesrijst / asperges / bleekselder / zuurkool / snijbonen / sperziebonen / prei / doperwten / peulvruchten / taugé / mais / champignons / ui / andijvie / spinazie / paprika / sinaasappel / grapefruit / mandarijnen / bramen / aardbeien / gedroogde vruchten / noten en pinda’s / tomaten / druiven / kiwi's / komijnkaas enz. Deze voedingsmiddelen blijven namelijk lang in de darmen en bemoeilijken het onderzoek. 

Wat u wel mag eten
Wat wordt wel aangeraden te eten: beschuit / wit of lichtbruin brood / magere vleeswaren / gekookt ei / hagelslag / chocopasta / honing / stroop / jam zonder pitjes / smeerkaas / magere kaas / rijp fruit of fruitconserven zonder pitjes of schil / appelmoes / vruchtenmoes / soep met stukjes vlees, vermicelli en/of soepballetjes / soep van gepureerde groenten / aardappelen / witte rijst / pasta / licht gebraden mager vlees, vis of kip (zonder vel) / bloemkool / broccoli / worteltjes / gekookte jonge bietjes / vla, pudding, yoghurt en kwark / pannenkoeken / poffertjes (geen volkoren).

De dag vóór het onderzoek

De dag vóór het onderzoek mag u tot 16:00 uur een licht ontbijt en een lichte lunch.

Laxeerschema 
Vanaf 16:00 uur tot na het onderzoek mag u niet meer eten.
U mag alleen heldere dranken drinken. Heldere dranken zijn: water, thee, ranja, appelsap, heldere bouillon, zwarte koffie. Drink geen: alcohol, koffie met melk, vruchtendrank met pulp, melk of zuivelproducten.

Vanaf 19:00 uur begint u met laxeren.

• U neemt het zakje ‘Pleinvue dosis 1’ en lost dit op in 500 ml water. Het kan een aantal minuten duren voor het poeder helemaal is opgelost.
• U drinkt dit in 30 - 90 minuten op. Tussendoor mag u nog andere heldere vloeistoffen drinken.
• Drink rustig en met kleine slokjes om misselijkheid te voorkomen. Misselijkheid is een veel voorkomende bijwerking.
• Die avond drinkt u nog minimaal 4 grote glazen / bekers heldere dranken (liefst meer).

Uitzondering klinisch laxeren:
Indien u klinisch moet laxeren (dit op aanvraag van de arts en indien noodzakelijk) dient u zich de dag voor het onderzoek om 11:00 uur te melden op afdeling 3 zuid. U mag die dag alleen maar heldere vloeistoffen drinken en niets meer eten! 

Ochtend van het onderzoek

Laxeerschema
Na het drinken van het laxeermiddel nog minimaal 500 ml heldere dranken gebruiken (liefst meer).

Op de dag van het onderzoek moet u 4 - 6 uur vóór het onderzoek nog een keer laxeren.
Weet dat u, als u bv. om 09:00 uur ‘s morgens het onderzoek krijgt, u om 05:00 uur moet beginnen met laxeren!

• U neemt ‘Pleinvue dosis 2, zakje A’ en ‘Pleinvue dosis 2, zakje B’ en lost deze samen op in 500 ml water.
• U drinkt dit in 30 - 60 minuten op. Tussendoor mag u andere heldere vloeistoffen drinken.
• Drink rustig en met kleine slokjes om misselijkheid te voorkomen. Als u misselijk bent kunt u gaan overgeven. Daardoor is de darmreiniging onvoldoende en heeft u kans dat het onderzoek niet door kan gaan.
• Wanneer u de smaak niet lekker vindt, kunt u de vloeistof koud of met een rietje drinken zodat de smaak niet te lang in de mond blijft hangen, de vloeistof is erg zoet (zie tips achter in de folder).
• Blijf heldere dranken drinken tot 2 uur voor het onderzoek. Hoe meer u drinkt, hoe schoner de darm is.

2 uur vóór het onderzoek stopt u met drinken.
U kunt zich verslikken tijdens de sedatie. U mag wel spoelen, maar niet meer drinken.

Vlak voordat u naar het ziekenhuis komt is uw ontlasting waterig en geel (urinekleurig). De gele kleur wordt veroorzaakt door de galsappen, ook als uw galblaas verwijderd is.

Controleer zelf na elk toiletbezoek hoe de kleur van de ontlasting eruit ziet, dit is belangrijk te weten voor het onderzoek (dit dient uiteindelijk waterdun en geel te zijn).

Afbeelding: ©Norgine

Soms is het bij een sigmoïdoscopie niet nodig de volledige darmreiniging te doen. Dan wordt het laatste stukje darm gereinigd met een klysma (zeepspuit). Dit kunt u zelf thuis doen of dit wordt gedaan op de afdeling endoscopie. De klysmavloeistof wordt dan via de anus ingebracht en moet ongeveer 10 minuten inwerken in uw darm. Blijf daarom in de buurt van het toilet.

Lukt het innemen van de Pleinvue oplossing niet, neem dan de dag van het onderzoek zelf contact op met de afdeling endoscopie: 0495 – 57 21 99.

Dag van het onderzoek

Neem een briefje mee met het telefoonnummer van uw contactpersoon (diegene die u komt halen).

Voor u naar de afdeling endoscopie gaat, meldt u zich eerst bij de aanmeldzuil in de centrale hal. Hiervoor heeft u een geldig legitimatiebewijs nodig. U ontvangt een dagticket met daarop per afspraak vermeld hoe laat en waar u wordt verwacht. Kijk op de borden voor de juiste route.

• Uw partner of familielid kan niet bij de onderzoeken zelf aanwezig zijn!
• Als u gekozen heeft voor een gastroscopie en coloscopie met sedatie moet u 30 minuten vóór het onderzoek aanwezig zijn.
• A.u.b. geen vaseline, zinkzalf of iets dergelijks op het anaalgebied smeren voor het onderzoek. Dit tast de apparatuur aan en geeft een slecht beeld voor de arts. Na de toiletgang kunt u het beste babylotiondoekjes gebruiken (deppen), dit voorkomt een schraal en branderig gevoel.
• Gebruik geen make-up. Als u nagellak gebruikt, zorg er dan voor dat minstens 1 nagel vrij is van nagellak.
  
  
• De verpleegkundige komt u ophalen in de wachtruimte en brengt u naar de voorbereidingskamer.
• Daar worden de onderzoeken nog een keer kort uitgelegd en worden u nog enkele vragen gesteld.
• U wordt aangesloten aan de bewakingsmonitor en krijgt een infuusnaald ingebracht.
• Draag een shirt met korte mouwen, zo nodig krijgt u een papieren operatiehemd aan.
• Uw bezittingen en kleding kunt u in een plastic opbergkrat stoppen.
  Advies: neem geen waardevolle spullen mee zoals sieraden, tablets enz.
• Neem a.u.b. een tas mee om uw ondergoed in op te bergen.
• Een navelpiercing en genitale piercing van metaal moet verwijderd worden.
• Ook een lip -en of tongpiercing moet verwijderd worden. Dit ter voorkoming van schade aan de scoop en voor uw eigen veiligheid.

Tijdens het onderzoek wordt u begeleid door een verpleegkundige. Een tweede verpleegkundige assisteert de arts.

De  onderzoeken vinden meestal plaats onder sedatie. Het doel van sedatie of ‘roesje’, is dat u wat slaperig wordt. Deze slaperigheid treedt direct op na de toediening. Hoe slaperig u bent is niet te voorspellen, ook als u niet slaapt zult u het onderzoek meer ontspannen ondergaan. Een ‘roesje’ is dus geen narcose en is geen garantie dat u diep in slaap bent.

Tijdens de sedatie kunt u nog alles horen. Communiceren is lastig, omdat u de endoscoop in de mond heeft. U bent wat versuft en alles gaat een beetje langs u heen. Ook zorgt dit middel ervoor dat u zich (een gedeelte van) de onderzoeken niet meer herinnert (ook al lijkt het dat u ’wakker’ bent). 

Het kan zijn dat u wat minder gevoelig bent voor het slaapmiddel. Regelmatig gebruik van slaapmedicatie, drugs of alcoholische dranken kan de werking van het medicijn verminderen. Verder reageren sommige mensen wat ontremd door de toediening van het medicijn.

In sommige gevallen, zoals bij een slechte hart- en/of longfunctie, kan de arts die het onderzoek uitvoert besluiten af te zien van de toediening van sedatie vanwege het risico op complicaties.

Zonder sedatie
Voor het maagonderzoek kan als het nodig is, uw keel verdoofd worden met een Xylocaine spray. Dit smaakt vies en geeft een dik gevoel in de keel, alsof u minder goed kunt slikken. Het effect van de spray is dat het uw keel verdooft waardoor u minder last heeft van het kokhalzen en u de scoop minder in de keel voelt.

Bent u allergisch voor lidocaïne? Geef dit dan aan, dan mogen wij u deze spray niet geven. Na toediening van de spray moet u een uurtje wachten met eten en drinken, omdat u zich mogelijk kunt verslikken door de verdoving.

Er wordt gestart met het maagonderzoek, daarna wordt er een andere scoop klaargezet en volgt het darmonderzoek.

Hoe gaat het maagonderzoek?

Het kan zijn dat u voor het onderzoek een drankje krijgt om het vormen van schuim in de maag tegen te gaan. Daarna wordt de sedatie gegeven door de infuusnaald. U krijgt Dormicum als slaapmiddel voor beide onderzoeken en fentanyl als pijnstiller voor het darmonderzoek.

U gaat op uw linkerzij op de onderzoekstafel liggen met opgetrokken benen. U krijgt een celstof matje onder uw hoofd om vocht wat uit de mond kan lopen, op te vangen. Om uw tanden / kaken en de endoscoop te beschermen krijgt u een kunststof bijtring tussen uw tanden.

Het onderzoek begint met het inbrengen van de endoscoop in de mond, over de tong. Er wordt u gevraagd te slikken. Dit is onprettig, maar niet pijnlijk. U zult gaan kokhalzen, boeren en soms een windje laten. Dit alles is normaal en een reflex van het lichaam. U hoeft zich hier niet voor te schamen. Tijdens het onderzoek kunt u gewoon blijven ademen door mond of neus. U kunt niet stikken en het onderzoek verloopt het beste als u zich probeert te ontspannen en rustig door blijft ademen. Het onderzoek duurt ongeveer 5 - 15 minuten.

De arts zal de slokdarm, maag en een stukje van de 12-vingerige darm van de binnenkant bekijken. Tijdens het onderzoek blaast de arts koolzuurgas in de maag om goed zicht te hebben. Hierdoor krijgt u mogelijk een opgeblazen gevoel alsof u te veel gegeten heeft. Ook kunt u hiervan gaan boeren. Dit is een normale reactie. Soms wordt een klein stukje weefsel weggenomen voor microscopisch onderzoek. Dit is niet pijnlijk.

Hoe gaat het darmonderzoek?

U gaat met opgetrokken benen op de linkerzijde liggen. Er wordt gel aangebracht op de endoscoop zodat het opschuiven makkelijker gaat.

Om de binnenkant van de darm beter te kunnen bekijken, wordt er lucht (CO2)in de darm geblazen. Hierdoor kunt u een opgeblazen gevoel krijgen en de neiging hebben om windjes te laten. Geef hieraan toe en probeer ze niet op te houden. Deze winden ruiken niet omdat schone lucht ingeblazen wordt en uw darmen schoon zijn na het laxeren. U hoeft zich hier niet voor te schamen. Probeert u zich tijdens het onderzoek zoveel mogelijk te ontspannen.

Tijdens het onderzoek kunt u krampen in de buik voelen, dit is niet altijd te voorkomen. Er kan af en toe op uw buik worden gedrukt. Daardoor kan de slang beter door de bochten van de darm opgevoerd worden. Dit kan gevoelig zijn. Waarschuw altijd als u pijn voelt.

Soms wordt een stukje weefsel weggenomen voor microscopisch onderzoek. Dit is niet pijnlijk, omdat in het darmslijmvlies geen zenuwcellen zitten. Als tijdens het onderzoek poliepen worden gevonden haalt de arts deze, indien mogelijk, direct weg.

Het hele onderzoek duurt ongeveer 30 minuten (een sigmoïdoscopie ongeveer 5 - 15 minuten). U moet er rekening mee houden dat door onverwachte omstandigheden de wachttijd kan oplopen.

Na het onderzoek

Na het onderzoek wordt u geïnformeerd over de bevindingen. Ook hoort u of er een controle-afspraak nodig is. De voorlopige bevindingen worden op een formulier genoteerd en krijgt u mee naar huis. Weefselonderzoek duurt ± 1 week.

Zonder sedatie
Heeft u geen sedatie gehad, dan mag u meteen na het onderzoek naar huis.

Met sedatie
Heeft u wel sedatie gehad dan gaat u na het onderzoek naar de verkoeverkamer om uit te slapen. Hier krijgt u als u goed wakker bent ontbijtkoek en drinken aangeboden.

Wij zijn verplicht u na het toedienen van de sedatie 1 uur ter controle in het ziekenhuis te houden. Houdt u hier a.u.b. rekening mee i.v.m. eventuele reistijd van degene die u naar huis brengt. Vriendelijk verzoek om u aan deze ophaaltijd te houden, dit in verband met de doorloop op de afdeling. 

Als u keelverdoving hebt gehad voor het maagonderzoek, mag u 1 uur na het onderzoek niet eten of drinken omdat u zich kunt verslikken. Begin na dat uur eerst met een slok water en als u zich daarin niet verslikt, mag u weer alles eten en drinken.

U moet opgehaald worden op de afdeling endoscopie. U mag niet alleen naar beneden lopen. Als u geen vervoer heeft geregeld, mogen wij geen sedatie toedienen. Als u na de sedatie zelf in de auto stapt om te rijden en een ongeluk veroorzaakt bent u niet verzekerd omdat u onder invloed bent van een sederend middel (tot 24 uur na het onderzoek).

SJG Weert kan hiervoor niet aansprakelijk gesteld worden.

Weer thuis

Als u bloed verdunnende medicatie gebruikt waar u vóór het onderzoek mee moest stoppen, dan hoort u na het onderzoek wanneer u hiermee weer mag beginnen.

Waar kunt u nog last van hebben na het maagonderzoek:

• U kunt nog even een vol gevoel hebben in de maag door de ingeblazen lucht. Opboeren en/of windjes laten kan verlichting geven.
• Uw keel kan wat gevoelig zijn. Dit is onschuldig en gaat vanzelf over.

Waar kunt u nog last van hebben na een coloscopie:

• U kunt nog wat last hebben van buikpijn, buikkramp, een vol gevoel of winderigheid. Dit verdwijnt binnen enkele dagen. Onderdruk de drang om windjes te laten niet, dit voorkomt buikkrampen.
• U mag weer alles eten. Let de eerste dag wel op dat u niet te vet, te veel  of gekruid eet. Gebruik die dag geen alcohol.
• Let op met koolzuurhoudende dranken, deze kunnen buikkrampen veroorzaken.
• Als er nog wat restvocht / ontlasting komt dan kan dit blauw / zwart van kleur zijn. Dit komt door kleurstof die soms tijdens het onderzoek wordt gebruikt. Dit verdwijnt vanzelf.
• Als tijdens het onderzoek poliepen of biopten zijn weggenomen, kunt u de eerste dagen spoortjes oud bloed verliezen via de anus.
• Bij pijnklachten mag u alleen paracetamol innemen (tot 3 x daags 2 tabletten van 500 mg).

Na een sedatie

• kunt u de rest van de dag nog wat suf zijn;
• tot 24 uur na de sedatie mag u niet zelfstandig deelnemen aan het verkeer;
• u mag niet gaan werken;
• neemt u geen belangrijke beslissingen;
• zorgt u dat er die dag een volwassene bij u is;
• drinkt u geen alcohol.

Risico’s

Hoewel een gastroscopie en een coloscopie veilige onderzoeken zijn, kunnen in enkele gevallen toch klachten / complicaties optreden:

• U kunt enkele dagen last hebben van een gevoelige keel, dit komt van het kokhalzen en het glijden van de scoop in de keel. Dit moet vanzelf overgaan.
• Door verslikken kan er maaginhoud omhoogkomen en in de longen terecht komen. Dit kan soms een infectie (longontsteking) veroorzaken. We benadrukken daarom het extra belang van het nuchter zijn voor het onderzoek.
• Door krachtig opboeren of het uitvoeren van bepaalde handelingen, kan er een scheurtje in het slijmvlies en/of een lichte bloeding ontstaan. Over het algemeen geneest dit vanzelf.
• In een heel enkel geval ontstaat een bloeding die niet direct vanzelf stopt of een perforatie (gaatje in het slijmvlies). In dat geval wordt gekeken of het tijdens de scopie te verhelpen is, of dat er een ziekenhuisopname met behandeling noodzakelijk is. De kans hierop is zeer klein.
• Als de arts een poliep verwijdert of een biopt neemt, maakt de arts een wondje in het slijmvlies van de darmwand dat kan nabloeden. Er is een heel kleine kans dat op de plaats van dat wondje een gaatje in de darmwand ontstaat.
• Ook kan er gebruik gemaakt worden van Argongas om bloedingen in het maag-darmkanaal onder controle te houden. Ook hierbij is altijd een kleine kans dat een gaatje (perforatie) optreedt. Ondanks dat wij de intervallen van scopieën volgens internationale richtlijnen uitvoeren, bestaat er altijd een risico dat er tussen 2 onderzoeksmomenten toch een gezwel ontstaat.

Tips om laxeren gemakkelijker te maken

• Drink Pleinvue langzaam, neem de tijd. Bij een vol en misselijk gevoel even de inname onderbreken en hervatten als het gevoel gezakt is.
• Start met een kop warme thee vóór u aan de tweede dosis Pleinvue begint.
• Drink de Pleinvue met kleine slokjes, eventueel met een bidon of een rietje.
• Wissel slokjes Pleinvue af met andere heldere dranken (water / (ijs)thee / appelsap / bouillon / koffie zonder melk).
• Drink Pleinvue bij voorkeur koud voor een betere smaak.
• Gebruik sorbitolvrije kauwgom om een andere smaak in de mond te krijgen.