Corticosteroïden

Interne geneeskunde
Diabetespoli

U gebruikt corticosteroïden of gaat deze binnenkort gebruiken. Dit zijn geneesmiddelen die afgeleid zijn van lichaamseigen stoffen (bijnierschorshormonen). Corticosteroïden zijn onder andere prednison, hydrocortison, dexamethason, beclomethason en budesonide. Prednison is het meest gebruikte medicijn. Lees altijd de bijsluiter van het medicijn.

Wat doen bijnierschorshormonen?

Bovenop de nieren zitten de bijnieren waar de bijnierschorshormonen worden gemaakt. De bijnierschorshormonen hebben o.a. de volgende functies:

• bevorderen van het omzetten van eiwitten en vetten in glucose;
• reguleren van het afweersysteem;
• onderdrukken van ontstekingsreacties;
• regelen van de bloeddruk;
• regelen van de water- en zouthuishouding.

Wanneer wordt het voorgeschreven?

Corticosteroïden worden vooral gebruikt bij ontstekingen in het lichaam. De meest voorkomende aandoeningen zijn astma, COPD, reumatoïde artritis, darmziekten en allergische reacties. Andere ziekten kunnen zijn; ziekten van de bijnieren, multipele sclerose (MS), bepaalde bloedziekten en een aantal vormen van kanker.

Een corticosteroïd kan door uw arts als 'stootkuur' worden voorgeschreven of voor langdurig gebruik. Als stootkuur gebruikt u corticosteroïden gedurende enkele dagen tot enkele weken. Bij langdurig gebruik kunt u het een aantal maanden tot jaren of als onderhoudsdosering gebruiken.

Bijwerkingen op langere termijn

De mate van bijwerkingen is afhankelijk van de dosis en de tijdsduur van het gebruik van corticosteroïden.

Bijwerkingen:

• gezicht en romp worden dikker door een andere verdeling van lichaamsvet;
• gewichtstoename door het vasthouden van vocht en een grotere eetlust;
• maagklachten doordat meer maagzuur wordt aangemaakt;
• de huid wordt dunner;
• wondjes genezen minder goed;
• hoge bloeddruk;
• stemmingswisselingen;
• bij kinderen kan er remming van de groei zijn;
• botontkalking;
• vertroebelen van de ooglens;
• menstruatieproblemen;
• verhoogd suikergehalte in het bloed en ontstaan van diabetes.

Bij diabetespatiënten moet hier extra aandacht aan worden besteed! Een verhoogd bloedsuikergehalte kan klachten geven zoals:

• dorst;
• droge tong;
• moeheid;
• slaperigheid;
• vaak plassen.

Heeft u een of meerdere van deze klachten? Bespreek dit met uw behandelend arts.

Behandeling

Stop nooit zelf met het gebruik van corticosteroïden. Wanneer u langdurig corticosteroïden gebruikt, maakt uw eigen lichaam minder bijnierschorshormonen aan. U bent gewend aan de medicijnen waardoor u ziek kunt worden bij acuut stoppen hiervan.

Uw arts zal afhankelijk van de dosering een afbouwschema met u afspreken. Als u een 'stootkuur' heeft, mag u wel eerder stoppen. Bespreek dit met uw arts.

Als de corticosteroïden gestopt zijn, kan het dat u nog ongeveer 2 - 3 dagen last heeft van bijwerkingen.

Het lichaam heeft na het stoppen van de behandeling ongeveer een half jaar nodig om de normale productie van bijnierschorshormoon weer op peil te brengen, afhankelijk van de duur van de behandeling.

Mensen met diabetes moeten extra alert zijn op het stijgen van de bloedsuikerwaarden bij het gebruik van corticosteroïden. Bespreek altijd met uw huisarts of behandelend arts waar u op moet letten wanneer u één van deze medicijnen gebruikt. Extra zelfcontrole van de bloedsuiker is belangrijk.

Toedieningsvormen

Corticosteroïden kunnen in verschillende vormen worden gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn:

• tabletten;
• injecties in uw gewrichten zoals schouder, elleboog of knie;
• oor- of oogdruppels;
• neusspray;
• inhalatie medicijnen, vooral bij longpatiënten;
• huidzalf;
• in het ziekenhuis kan het middel via het infuus gegeven worden.