“Het begint met heel goed luisteren”
Praten over doodgaan is niet makkelijk. Maar het is wel heel belangrijk, vindt huisarts van de Nobelen van huisartsenpraktijk Berger uit Grathem. “Als iedereen op de hoogte is van uw persoonlijke wensen in de laatste levensfase hoeft er in emotionele situaties niet in paniek gehandeld te worden. De aandacht kan zich dan volledig richten op wat ú belangrijk vindt. Wensen die voor iedere persoon anders zijn.” Van de Nobelen vervult als ‘Kaderarts Ouderengeneeskunde’ een voortrekkersrol in de zorg voor kwetsbare ouderen in deze regio. Daarbij werkt ze nauw samen met SJG Weert.
Omdat nog maar weinig mensen op eigen initiatief met de dokter in gesprek gaan over dit moeilijke onderwerp, opent deze huisarts als het nodig is zelf de dialoog. Als ze signaleert dat de patiënt daar baat bij heeft en dat ze iets wezenlijks kan bijdragen aan de kwaliteit van diens leven. “Vooral bij kwetsbare ouderen is dat vaak het geval. Mensen op hoge leeftijd die niet meer goed voor zichzelf kunnen zorgen, vaak met meerdere chronische aandoeningen kampen en afhankelijk zijn van verschillende soorten medicatie”, zo licht de huisarts toe.
“Veel mensen denken dat een gesprek over het levenseinde over euthanasie gaat.
Maar daar gaat het maar zelden over.
Het gaat om de kwaliteit van het leven
in de laatste fase.”
Kwaliteit van leven
Deze patiënten krijgen van haar een brochure mee met tips en bespreekpunten die ze thuis op hun gemak kunnen doorlezen. Handreikingen die aan het denken zetten. Hoe gaat het nu met u? Wat wilt u graag bespreekbaar maken? Waar maakt u zich zorgen over? Welke behandelingen zijn er mogelijk om de pijn te verzachten of de kwaliteit van het leven te verbeteren? Dokter van de Nobelen: “Veel mensen denken nog dat een gesprek over het levenseinde over euthanasie gaat. Maar daar gaat het maar zelden over. Het gaat om de kwaliteit van het leven in de laatste fase. En om het vastleggen van uw medische wensen en grenzen. Wat wil ik wel en wat niet? Stel: u krijgt een beroerte en bent niet meer in staat om zelf te bepalen wat u wilt. Of u bent uitbehandeld en krijgt een longontsteking? Moet de arts in het ziekenhuis dan nog alles uit de kast halen?” Volgens de huisarts zijn het wezenlijke vragen. “Artsen zijn van oudsher gewend om hun patiënten te behandelen. Daarbij is de medische wetenschap tegenwoordig tot zoveel in staat dat we mensen min of meer de kans ontnemen om gewoon rustig dood te gaan. Daarom is het belangrijk om zelf de regie te behouden, uw keuzes bespreekbaar te maken, te delen en vast te leggen. In uw eigen woorden, de woorden die het dichtstbij komen bij wat ú wilt. Voor de goede orde: niet behandelen, betekent écht niet dat de dokter zich niet meer over u ontfermt. Het betekent dat de aandacht zich richt op de kwaliteit van uw leven. Dat is maatwerk, daarom is goed luisteren voor de huisarts zo belangrijk.”
Veilig uw wensen delen
In meerdere gesprekken, buiten het reguliere spreekuur om, brengt huisarts van de Nobelen samen met de patiënt de persoonlijke wensen rond het levenseinde in kaart. Die wensen, al dan niet vastgelegd in officiële wilsverklaringen, worden zorgvuldig geregistreerd in een speciale ‘episode levenseinde’ in het patiëntendossier. Met toestemming van de patiënt zorgt de huisarts ervoor dat deze gegevens op een veilige manier worden gedeeld met de Huisartsenpost en het ziekenhuis. Als het nodig is, kunnen ook zij dan in één oogopslag zien wat uw wensen zijn. “Om niets aan het toeval over te laten, heb ik daarnaast samen met de huisartsen en medisch specialisten in deze regio een speciaal overdrachtsformulier ontwikkeld voor kwetsbare ouderen. Op die manier weet ook de dienstdoende huisarts in de avonduren, ‘s nachts en in de weekenden precies wat de afspraken zijn. Het is dus heel belangrijk om uw wensen bij de huisarts of behandelend medisch specialist vast te laten leggen.”
Rust voor later
De Grathemse huisarts wil graag benadrukken dat patiënten op elk gewenst moment hun vastgelegde wensen en grenzen kunnen aanpassen. “Het is geen statisch document, de persoonlijke situatie en voorkeuren kunnen altijd veranderen. Daarom gaan we ieder jaar opnieuw in gesprek om te bekijken of alle gegevens nog correct en actueel zijn.” Praten over het levenseinde. Leuk en makkelijk is het misschien niet, maar het geeft heel veel rust voor later. “Voor mij als huisarts voelt het goed om dit soort gesprekken te voeren. Als je weet wat iemands wensen zijn, is het veel makkelijker om mensen in de laatste fase van hun leven te begeleiden. Zonder angst of paniek. En in de wetenschap dat niet alles hoeft wat medisch kan.” De brochure ‘Spreek op tijd over uw levenseinde’ is gratis te downloaden op www.knmg.nl/spreken-over-levenseinde.
Gezondheidskrant SJG Weert • nummer 2 • september 2017 • pag. 10-11
