Wordt er te licht gedacht over opereren bij ernstig overgewicht? Of zijn de operaties noodzakelijk om de gezondheidsrisico’s bij een toenemend aantal obesitaspatiënten het hoofd te bieden? De afgelopen jaren is het aantal operaties gericht op gewichtsafname flink gegroeid. De strijd tegen overgewicht en obesitas is een onderwerp dat met regelmaat in de media voorbij komt. Ook de bariatrische (gewichtsreducerende) chirurgie komt daarbij ter sprake.
In dit artikel zetten we een aantal feiten rondom ernstig overgewicht en de behandeling op een rij. Ook legt bariatrisch chirurg Frank Vanhimbeeck uit hoe het zorgtraject op onze obesitaspoli er in grote lijnen uitziet.
Laten we eerst kijken naar de cijfers. Anno 2018 hebben we het nog altijd over een toenemend gezondheidsprobleem in Nederland. Het CBS en RIVM-Trimbos hebben becijferd dat in 2016 bijna de helft (49,2%) van de Nederlanders van 18 jaar en ouder overgewicht heeft. 14,2% van de Nederlanders heeft obesitas (BMI >30). De stijging in Nederland lijkt iets minder groot te zijn dan in ons omringende landen, maar het neemt nog steeds epidemische vormen aan.
Aanpassen levensstijl of opereren?
Vaak is er aandacht voor het aanpassen van de levensstijl. Dit kan, als de patiënt goed begeleid wordt, leiden tot blijvend gewichtsverlies. Daarnaast is ook de maagverkleining of –omleiding (bariatrische operatie), een behandeling bij (extreem) overgewicht die inmiddels breed geaccepteerd is. Jaarlijks worden in Nederland circa 12.500 patiënten behandeld voor extreem overgewicht (morbide obesitas). Op dit moment is een bariatrische operatie voor deze groep mensen vaak de enige behandelmogelijkheid waarbij (met medisch onderzoek) is bewezen dat het voor een blijvende gewichtsafname kan zorgen én daarmee kans op een betere gezondheid.
Selectiecriteria en zorgvuldige voorlichting
Zoals gezegd, in de media staat (morbide) obesitas in de schijnwerpers. Critici vragen zich af of niet té makkelijk voor een bariatrische operatie wordt gekozen. Zij vrezen daarbij dat de impact van een operatie op het leven daarna onderschat wordt, en criteria waaraan voldaan moet worden per instelling verschillen. Zij pleiten voor strenge selectiecriteria en zorgvuldige voorlichting, waarbij de patiënt goed geïnformeerd wordt over mogelijke complicaties na een operatie en de impact van een operatie op het leven daarna.
Bariatrisch chirurg Frank Vanhimbeeck onderschrijft het belang van selectiecriteria en zorgvuldige voorlichting. “Mijn indruk is echter dat dit in Nederland in de regel ook gebeurt”, vult hij aan. “De 18 centra die bariatrische operaties mogen uitvoeren, voldoen aan strenge kwaliteitseisen."
Werkwijze
Binnen SJG Weert kunnen mensen met ernstig overgewicht (met BMI van meer dan 35) terecht op de obesitaspoli. Een team van diëtisten, internisten, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, psychologen en chirurgen begeleidt de patiënt naar een (medisch) gezonder gewicht. Dat begint met een uitgebreide screening op basis van door de patiënt ingevulde vragenlijsten, verschillende testen en gesprekken met de obesitasdeskundigen. “Daarbij werken we nauw samen met het team van het Catharina Obesitas centrum, één van de grootste obesitasklinieken in Nederland”, vertelt Vanhimbeeck. “Samen met de patiënt wordt vervolgens bepaald wat de best passende behandeling is. Een maagverkleining of –omleiding kan daar onderdeel van uitmaken, maar dat hoeft niet. Dit is afhankelijk van de uitkomsten van de screening. Vaak bestaat de behandeling uit een gecombineerde aanpak."
Laat je informeren
“Ook na de behandeling zien we de patiënt regelmatig terug voor controles en om hem/haar te ondersteunen bij behoud van het gewichtsverlies”, geeft Vanhimbeeck aan. “Daarbij speelt voorlichting en ervaringen uitwisselen een belangrijke rol. Want een grote impact heeft een bariatrische operatie zeker, ook als er verder geen complicaties zijn.” Patiënten kunnen onder andere te maken krijgen met vragen op het gebied van eten en voeding, bewegen, het omgaan met de nieuwe ‘ik’, de angst om terug te vallen in oude gewoontes en huid(overschot)problemen.
Naast de spreekuren op de obesitaspoli, organiseert het obesitas team daarom regelmatig voorlichtingsbijeenkomsten, zowel voor patiënten die een operatie overwegen als voor patiënten die er al een ondergaan hebben. De eerstvolgende bijeenkomst is op 8 mei aanstaande. Deze avond staat in het teken van vragen en onzekerheden waar je als patiënt tegenaan kunt lopen na het ondergaan van een maagverkleining of –omleiding. De avond is interessant voor mensen die al geopereerd zijn, maar ook voor mensen die een maagverkleining of –omleiding overwegen en graag meer willen weten over het leven na de operatie. Aanmelden kan via de website.
